Вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети

Балоғатга етиш тарбияси 
Жинсий безларнинг ривожланиши боланинг умумий ўсиш ва ривожланиш 
даражаси билан боғлиқ. Онтогенезнинг маълум бир даврида жинсий ривожланиш 
кескин тезлашади ва физиологик жинсий етилиши рўй беради. Тезлашган жинсий 
ривожланиш ва жинсий етукликка етиш даври жинсий етилиш даври деб 
номланади. Бу давр кўпинча ўсмирликка тўғри келади. Қизларнинг балоғатга 
етилиши ўғил болаларнинг балоғат етилишидан 1 —2 йил олдин рўй беради. 
Балоғат етилишнинг муддатида ва шиддатлигида индивидуал фарқлар ҳам 
мавжуд бўлиши мумкин. Улар ирсий дастурга, саломатлик ҳолатига, иқлимга, 
овқатланишга, ижтимоий ва маиший шароитларга боғлиқ. 
Мавзу буйича хулоса: 
Аъзолар, тўқималар ва ҳужайраларнинг ўзаро гуморал боғланишида 
уларнинг баъзилари алоҳида муҳим аҳамият касб этади, чунки улар моддалар 
алмашинувига, аъзо ва тўқималарнинг функциясига махсус таъсир этувчи 
моддалар ишлаб чиқаради. Нерв системаси билан биргаликда бошқариш 
функциясини ўтишида катта аҳамияти бўлади. Болаларнинг балоғат ёшига 
етилиши ўсиш ва ривожланишига таъсир қилади. 
 

---

90 
Назорат саволлари 
1. Ички секреция безларининг ёшга оид хусусиятларини тушунтиринг. 
2. Эндокрин безларнинг бошқа безлардан фарқи нимада? 
3. Болаларнинг ўсиши ва ривожланишида ички секреция безларнинг қандай 
аҳамияти бор? 
4. Гормонларнинг болалар организми учун қандай аҳамияти бор? 
5. Гипофиз ва эпифиз гормонлари қандай аҳамиятга эга? 
6. Болаларнинг иммун тизимига қайси гормон аҳамиятга эга? 
Адабиётлар 
 
1. Сапин М.Р. Анатомия и физиология детей и подростков. М.: АСАДЕМА. 
2002. 
2. Алматов К.Т., Клемешева Л.С. “Улғайиш физиологияси” Т.2004 й. 
3. Ражамурадов З.Т., Бозоров Б.М. Ёш физиологияси ва гигиенаси. Т.2013. 
4. 
Б.А.Содиқов, Л.С.Қўчқорова, Ш.Қ.Қурбонов “Болалар ва ўсмирлар 
физиологияси ва гигиенаси” Т. 2005 й.
5. К.Т.Алматов, Л.С.Клемешева “Улғайиш физиологияси” Т. 2004й. 
6.О.Т.Алявия, Ш.Қ.Қодиров ва бошқалар «Нормал физиология» Т.2007й. 
7.М.М. Безруких, В.Д.Сонькин, Д.А.Фарбер. Возрастная физиология. М.: 
АКАДЕМА. 2003. 
8. Lauralee Sherwood. Fundamentals of Human Phsiology. West Virgina 
university.2012.