Vazirligi toshkent moliya instituti



Download 0,73 Mb.
bet19/124
Sana20.06.2022
Hajmi0,73 Mb.
#682251
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   124
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot ESSE Электронний

Устун куриш myFpucuda фаразлар
Иктисодчилар истеъмолчиларнинг устун куришини “мантик”ка тугри келиши тугрисида бир катор фаразлар кабул килади. Масалан, (Х1Х2) > (Y1Y2) ва шу вактни узида (Y1Y2) > (Х1Х2) буладиган булса, бу вазиятни карама-карши деб карамасак нотугри булади. Бу ерда истеъмолчи бир вактнинг узида Х ни Y дан устун куради ва аксинча.
Тулик тартиблаштириш ёки таккослаш аксиомаси. Биз \исоблаймизки, \ар кандай иккита тупламни бир-бири билан таккослаш мумкин. Бошкача айтганда, агар Х туплам ва Y туплам берилган булса биз \исоблаймизки, ё (Х1Х2) > (Y1Y2) ёки (Y1Y2) > (Х1Х2) ёки (Х1Х2) ~ (Y1Y2).
Рефлексивлик аксиомаси. Биз кабул киламизки, \ар бир туплам камида узидан узи ёмон эмас: (Х1Х2) > (Х1Х2).
Транзитивлик аксиомаси. Агар (Х1Х2) > (Y1Y2) ва (Y1Y2) > (Z1Z2) булса, у камида фараз киламизки, (Х1Х2) > (Z1Z2). Бошкача айтганда, истеъмолчи Х тупламни Y тупламга нисбатан устун, Y тупламни Z тупламга нисбатан ёмон эмас деб \исобласа, демак, у Х тупламни Z тупламга нисбатан камида ёмон эмас деб \исоблайди.
Биринси аксиома тупламларни устунлиги буйича тартиблаштиради. Хар кандай иккита устунни бир-бири билан таккослаш мумкин дегани, истеъмолчи иккита берилган бупламдан биттасини танлаш кобилиятига эга.
Иккинчи аксиома - рефлексивлик уз-узидан маълум. Хар кандай туплам узига ухшаш тупламдан камида яхши.
Учинчи аксиома - транзитивлик аксиомаси мураккаброк \исобланади. Агар истеъмолчи олдига Х^ ва Z тупламларни куйиб танланг десак, у шу товарларни транзитивлик коидаси буйича танлайдими? Бу ерда аник бир хулосага келиш кийин. Агар биз истеъмолчи танлови назариясига эга булмокчи булсак ва шу назарияга кура истеъмолчилар “энг яхши” товарларни танлайдиган булса, унда устун куриш транзитивлик аксиомасини каноатлантириши керак. Агар устун куриш транзитив булмаса, шундай тупламлар буладики ундан энг яхши тупламни танлаш мумкин булмасди.

  1. Бефарклик чизиклари, устун куриш билан бефарклик чизиклари
    уртасидаги б(н ликлик


Устун куришларни график усулда урганишда бефорклик чизикларидан фойдаланиш максадга мувофик.

    1. расмни караймиз, вертикал ук буйича Х2 товарни истеъмол килиш микдори, горизонтал ук буйича Х1 товар микдори белгиланган. Координата тизимида аник бир истеъмол туплам (Х1Х2) ни танлаймиз. Туплам (Х1Х2) га нисбатан зиф устун куриладиган тупламлар комплектини ифодаловчи со\ани штрихлаймиз. Чегара чизикда ётувчи ва истеъмолчи учун (Х1Х2) тупламдай бир хил яхши булган тупламларбефарклик чизигини ташкил этади. Биз \ар бир истеъмол тупламидан бефарклик чизэтини утказишимиз мумкин. Истеъмол тупламларидан утказилган бефарклик чизэти берилган тупламдан истеъмолчи учун ёмон булмаган тупламлардан ташкил топган булади. Бефорклик чизикларини характерловчи тамойилни ифодалаймиз: бир-биридан даражасига кура фарк килувчи устун куришларни ифодаловчи бефарклик чизиклари узаро кесишмайди.

Юкоридаги фикрни исботлаш учун учта товар тупламини караймиз, X,Y ва Z. Бу ерда Х туплам факат битта бефарклик чизигида ётади, Y - бошка бефарклик чизигида ётади. Z туплам эса шу бефарклик чизиклари кесишган нуктада ётади. Биз килган фаразга кура, бефрклик чизиклари \ар хил даражадаги устун куришларни ифодалайди, шунинг учун \ам тупламлардан биттаси, масалан, Х туплам бошка туплам Y га нисбатан катъий усткун курилади. Бизга маълумки, X~Z ва Z~Y транзитивлик аксиомасига кура, X~ Y булиши керак.
Лекин, бу X>Y га карама-карши. Олинган карама-каршилик биз излаган натижани беради - бир-биридан даражасига кура фарк киладиган устун куришларни ифодаловчи бефарклик чизиклари кесишиши мумкин эмас. Бефарклик чизиклари устун куришларни ифодалаш усули. Хар кандай устун куриш бефарклик чизиги билан ифодаланиши мумкин. Кийинлиги, кайси турдаги устун куришлар у ёки бу шаклдаги бефарклик чизикларини шакллантиришини билишдадир.
Стандарт устун куриш
Стандарт бефорклик чизигининг хусусиятларини аниклашга ёрдам берадиган куйидаги фаразларни кабул киламиз:
Биринчидан, истеъмол килинадиган товарлар сони канча куп булса шунча яхши. Аникрок айтадиган булсак, агар, (Х1Х2) битта товар туплами, (Y1Y2) - иккинчи товар туплами булиб, уларда Х1= Y1 ва Y2>X2 булса, у \олда (Y1Y2)>(X1X2) булади. Кабулкилинган бу фаразни устун куришнинг монотонлик аксиомаси (ёки туйинмаслик аксиомаси) деб \ам юритади. Биз устун куришнинг монотонлиги \олатини шундай караймизки, истеъмол килинадиган товарлар сони то маълум чегарага (туйиниш нуктасига) етгунга кадар караймиз. Истеъмолчилар узларининг туйиниш нуктасига эришганда иктисодий назария кизикарли булмай колади.
Иккинчидан, фараз киламизки, устун куришнинг уртача киймати, четки нукталардагидан юкори.бошкача айтганда, агар биз бефорклик чизигида ётган иккита товар тупламини карасак (Х1Х2) ва (Y1Y2), шу иккита тупламнинг тортилган уртачаси, яъни:
(^X1+^Y1, f/^+W
камида четки (Х1Х2) ва (Y1Y2) тупламнинг \ар биридан ёмон эмас ёки улардан катъий устун булади.

  1. Чекли алмаштириш нормаси (MRS)

Бефарклик эгри чизигининг пастга томон ётиклиги неъматни неъмат билан чекли алмаштириш нормасини ифодалайди. Чекли алмаштириш нормаси одатда билан белгиланади.
Бефарклик эгри чизигининг тангенс бурчаги ётиклиги манфий булгани учун манфий булади. Лекин, мусбат булиб, у бурчак ётиклигининг абсолют киймати буйича олинади.
Бюджет чегараси товарлар нархига ва истеъмолчининг даромадига асосланади ва у мавжуд пул маблаFларида кандай истеъмол товарлар мажмуасини сотиб олиш мумкинлигини курсатади.
бюджет чегараси берилган даромад \амда ва нархларда истеъмолчи томонидан сотиб олиниши мумкин булган, биринчи ва иккинчи неъматларнинг барча комбинацияларини ифодалайди.
Бюджет чегараси тенгламаси графикда чизигини беради, бу чизикга бюджет чизиги дейилади.
Истеъмолчининг танлов масаласини ечилишини графикда куриб чикамиз.
Графикдаги штрихланган учбурчак истеъмолчининг танлов со\аси, яъни истеъмол мажмуалари туплами.
Истеъмолчининг мувозанатлик шарти куйидагича ёзилиши мумкин:

Download 0,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish