Вазирлиги тошкент молия институти

Биринчи фазада 
– янги маҳсулотни ишлаб чиқаришга жорий этишда – 
ютуқ энг аввало фан-техника даражасига боғлиқ бўлади. Шунинг учун юқори 
малакали меҳнат асосий омил бўлиб хизмат қилади. Иккинчи ўринда бошқарув 
меҳнати туради, унинг асосий вазифаси товарларни кенг миқёсда ишлаб 
чиқаришга ўтишнинг энг қулай йўлини қидириб топиш ҳисобланади, мазкур 
босқичда ишлаб чиқариш кичик кўламда олиб борилиши туфайли капитал 
охирги ўринда қолади. “Маҳсулотнинг ҳаётий цикли” назариясига кўра, янги 
маҳсулотни ишлаб чиқаришга жорий этиш энг кучли илмий кадрлар ва юқори 
малакали ишчи кучи тўпланган ривожланган мамлакатларда амалга оширилади.
Иккинчи фазада 
оммавий ишлаб чиқариш йўлга қўйилади. Бундай ишлаб 
чиқариш индустриал база қувватига, ишлаб чиқариш стратегиясига боғлиқ 
бўлади. Бунда капитал ва бошқарув меҳнати асосий рол ўйнайди. Юқори 
малакали меҳнат эса, энди фақат технологик ишлаб чиқаришнинг муайян 
суръатини ушлаб туриш вазифасини ўтайди, ўрта ва паст малакали ишчилар 
меҳнати билан бирга иккинчи ўринни эгаллайди. Демак, фан-техника жиҳатдан 
етакчи бўлмаган, лекин ортиқча капитали кўп бўлган ўртача ривожланган 
мамлакатларда маҳсулот ишлаб чиқаришнинг иккинчи “ҳаётий цикли” давом 
этади.

---

57 
Учинчи фаза 
учун бир хил технологик асосда маҳсулотларни оммавий 
тарзда ишлаб чиқариш хос. Малакасиз меҳнат биринчи ўринга сурилади, у ўз 
мавқеини сақлаб қолган капитал билан бир қаторда туради. Олимлар, 
мухандислар ва менежерлар меҳнатининг аҳамияти кескин пасаяди. Бундан шу 
нарсани кўриш қийин эмаски, бу фазада маҳсулот ишлаб чиқариш соддалашиб, 
малакасиз ишчилар заҳираси кўп бўлган ривожланаётган мамлакатларда 
оммавий тус олади.
Кейинчалик мазкур маҳсулотга талаб ва уни ишлаб чиқариш пасаяди, 
натижада унинг ўрнини қопловчи янги маҳсулот ишлаб чиқариш фазаси 
қайтадан бошланади.