Vazirligi toshkent farmatsevtika

Ayrim fenotiazin xosilalarini xromatografiyalash sharoiti va ushlanish vaqtlari, daqiqa.

Birikmalar	5% OG‘-1 210-240^0S azot, 100 ml/daqiqa			3,5% XE-60			3% OV -17
	rR	rR fenatiazin	rR		rR- fenatiazin	rR		rR- fenatiazin
Fenotiazin	6,3	1,00	4,25		1,00	4,9		1,00
Triflyupromazin	8,0	1,23	2,50		0,59	5,4		1.10
promazin	10,0	1,54	3,75		0,88	8,25		1.69
xlorpromazin	16,0	2,46	6,00		1,41	15,6		3.21
triflyuferazin	22,0	3.38	9,00		2.12	22,5		4,62
tioridazin	-	-	35,0		8,24	23,0		4,71
trixlorparazin	-	-	21,5		5,06	30,1		6,17

Gaz suyuqlik xromatografiyasi xlorpromazin va uning metabolitlarini qondan ajratish va aniqlash uchun qo‘llangan. Sutkasiga 100-250 mg xlorpromazin iste’mol qilgan bemorlardan olingan qon namunalari dixlormetan bilan avval ishqoriy muxitda, so‘ng kislotali muxitda ajratiladi. Xatto eritrotsitlar xam o‘rganilgan. Xlorpromazin 1,5% izoamil spirti saqlagan geptan bilan ekstraksiyalanadi. Taxlil sharoitlari: elektron zaxvat detektorli xromatograf, kolonkalar, kislota va 5% dimetildixlorsilan, gazoxrom R va O, yoki xromasorb L. Gazxrom R va O 3% versamid 900 bilan xromosorb L 0,75-1,5%, versamid 900 bilan ishlangan.

Dibenzazepinlar va benzodiazepinlar.

Gazoxromatografik usulda dibenzazepinlar va ularning metobolitlarini biosuyuqliklarda miqdorini aniqlash usullarini juda ko‘p ishlarda ko‘rish mumkin.

S.P.Akchurina va B.N.Izotovlar xlordiazepoksid va diazepamni qon plazmasidan, ularning metoboliti benzofenon asosida aniqlash metodikasini ishlab chiqishgan.

3- jadval

Ayrim fenotiazin xosilalarini GSX ushlanish parametrlari (vaqt,daqiqa)

Birikmalar nomi	Kolonka harorati ^0S
	165^0S	180^0S	210^0S
Xlorpromazin	5,7	27	0,9
Xlorpromazin gidroxlorid	6,2	30	-
Etapromazin	3,7	-	-
Etapromazin gidroxlorid	4,1	20	-
Flyufenazin	13	-	6,6
Flyufenazin gidroxlorid	13	13	7,3
Mepazin	7,3	33	-
Mepazin gidroxlorid	7,7	35	-
Metoksipramazin	8,5	38	-
Metoksipramazin malsat	9,5	43	-
Perfenazin	13	-	13
Proxlorperazin	32	125	2,9
Proxlorperazin dimalsat	37	138	3,0
Proxlorperazin etandisulfant	13	-	2,8
Proxlorperazin digidroxlorid	13	-	3,1
Promazin	3,3	-	-
Promazin gidroxlorid	3,7	-	-
Prometazin	2,9	-	-
Prometazin gidroxlorid	3,0	-	-
Piratiazin	7,3	33	-
Piratiazin gidroxlorid	7,6	35	-
Tioproazat	13	13	13
Tioproazat digidroxlorid	13	-	-
Tioridazin	61	227	4,7
Tioridazin gidroxlorid	70	233	4,7
Triflyuperazina	12,1	53	1,4
Triflyuperazina digidroxlorid	12,4	57	1,7
triflyupramazin	2,2	-	-
triflyupramazin gidroxlorid	2,6	-	-
Trimeprazin	3,1	-	-
Trimeprazin tartrat	3,2	-	-

Buning uchun qon yoki qon plazmasi namunasi xloroform bilan ekstraksiyalanadi, erituvchi quruguncha xaydaladi, quruq qoldiqqa 6n HCl qo‘shib, 120⁰S haroratda 20 daqiqa qizdirib gidrolizlanadi.

Gidrolizat muxiti rN=10-11 ga keltirilgach benzol bilan ekstraksiyalanadi. Benzol qatlami quruguncha porlatilgach, qoldiq atsetonda eritiladi va xromatografik tekshiriladi.

Xromatograf Svet-106, doimiy tezlikni kombinatsiyalovchi detektor, kolonka uzunligi 100sm x 0,35 mm, faza-3% polietilenglikol 20000 saqlagan xromaton N-AW-HMDS, zarrachalar o‘lchami 60-75 mesh bilan to‘ldirilgan 2-amino-5-5xlorbenzofenon (benzofenonxlordiazepoksid). Kolonkaning ishchi harorati 190⁰S 2-metilomino-5-xlorbenzafenon (benzafenon diazepam) uchun esa 150⁰S. Detektor harorati 260⁰S, qo‘zg‘aluvchi gaz azot, 80 ml/daqiqa, ushlanish vaqti benzofenonxlordiazepoksid uchun-12 daqiqa, benzofenon diazepam uchun-10 daqiqa.

Imipramin – va uning bazi asosiy metoboltilarini biologik namunadan aniqlash uchun sezgir bosqich ularni ekstraksiyalashga, so‘ng GSX usulda aniqlashga asoslangan. Sezgirlik darajasi 0,01-0,05 mg gacha boradi. 2-oksi-dismetilimipramin uchun 0,2-0,3mg

S

N

CH2

CH2 CH2

Cl

CH3 ^N CH3

GSX. 3% OV-255 saqlagan gazoxrom G (60-80mesh) bilan to‘ldirilgan shisha kolonkada 235⁰S haroratda bajariladi, qo‘zg‘aluvchi gaz-azot, 100 ml/daqiqa tezlikda ushlanish vaqti oksazepam uchun 0,8 daqiqa, diazepam – 1,4 daqiqa, prazepam-2,4 daqiqa (ichki standart), N-diemetildiazepam-3,5 daqiqa, 3- oksidiazepam-7,9 daqiqa.

J. A. F. De Silva xodimlari bilan xakorlikda diazepam va N-metilli metaboltiini qondan aniqlash texnikasini yaratdilar. Usul diazepamni benzafenon xosilasigacha girolizlab so‘ng GSX usulda aniqlashga asoslangan diazepam to‘g‘ridan-to‘g‘ri xromatografik aniqlashga ham bo‘ladi, lekin benzafenongacha gidrolizlansa sezgirlik 10 marta ortadi. Buning uchun qon namunasi efir yordamida ekstraksiyalanadi va ekstrakt 6n HCl eritmasi bilan ishlanadi. 1 soat davomida 100⁰S haroratda gidrolizlangach, hosil bo‘lgan benzafenonni efir bilan ekstraksiyalanadi, aniqlash silan va 190⁰S haroratda 2% karbovaks M shimdirilgan gazxrom R bilan to‘ldirilgan kolonkada bajarildi. Elektron yig‘uvchi detektor yordamini yo ml qondagi 0,02-0,03 mkg moddani aniqlash mumkin. Metillangan 2-xlor-5-benzofenon uchun ushlanish vaqti 5,5 daqiqa, amino-2-xlor-5-benzofenon uchun 11,2 daqiqaga teng. Avtorlar oksibenzofenonni o‘rganishmadi, chunki qonda gidrolilli metobolitlar aniqlanmagan.

Keyinchalik A.G. Howard xamkorlikda diazepamni va uning N-dimetil-diazepam, 3-oksidiazepam va oksazepam ko‘rinishidagi metobolitlarini qon zardobi va peshobdan tez ajratish usulini taklif etdilar. Buning uchun qon zardobi yoki peshob rN muxitini atsetatli bufer bilan 5,3 ga keltirib benzodiazepin glyukozidlarini gidrolizlash uchun -glyukronidaza qo‘shib 2 soat 37⁰S haroratda inkubatsiya qilindi. Ichki standart qo‘shib etilbenzoat bilan ekstraksiyalanadi. Organik qatlam elektron ushlovchi detektorli xromatografda aniqlash uchun yuborildi.

Klonazepam va uning 2 ta asosiy metobolitlari odam qoni zardobidan ajratish va aniqlash usuli yaratilgan. Qon zardobi ichki standart sifatida 7-aminoklonazepam qo‘shib etilatsetat efiri bilan ajratib olindi.

1. Erituvchi azot oqimida porlatildi, qoldiq 0,01n xlorid kislotasi eritmasida eritildi va n- geksan bilan yuvildi. Kislotali suvli eritmadan klonozepam va ichki standart toluol bilan ekstraksiyalanib xromatograf kolonkasiga yuborildi (klonozepam).

O 3 OH OH

CH₂
Cl
Cl

H₂

H₂N

CH₂

l

Aniqlanuvchi fazadagi zardobga ikkinchi ichki standart 7-atsetiminoklonozepam va aralashma rN muxiti 1m fosfat buferi qo‘shib 7,4ga keltirildi. Klonozepam metobolitlari va ichki standartlar toluol va etilatsetat efirining 1:1 nisbatdagi aralashmasi bilan ekstraksiyalandi, erituvchi porlatilib, qoldiq toluolda eritildi va metobolitlarni aniqlash uchun xromatograf kolonkasiga yuborildi.

Kolonka materiali 90 x 0,4 sm o‘dchamli shishadan yasalgan, 1% OV-17 saqlagan 100-120 mesh o‘lchamli seolit SΨ bilan to‘ldirilgan. Kolonka harorati 270⁰S. Qo‘zg‘aluvchi gaz argon-metan 90:100, tezlik 80 ml/daqiqa. Detektor elektron aniqlovchi.

Aniqlanish sezgirligi 3-5 mg/ml bo‘lib klonozepam is’temol qiluvchi bemorlar qon zardobidan aniqlash uchun etarli hisoblanadi.

Oksazapam, diazepam, N-dimetil – diazepam, N-metil-oksazepam va nitrozepamlarni sifatini va miqdorini aniqlash uchun takomillashtirilgan gazoxromatografik usul tavsiya etilgan. Bu ishda alanga- ionizatsion detektorli xromatograf qo‘llanilib, shisha nayli kolonka 3% OV-1 saqlagan 60-80 mesh zarrachali gazxrom – Ψ bilan to‘ldirilgan.

Qo‘zg‘aluvchi tashuvchi gaz-azot, tezlik 22 ml/daqiqa.

Kolonka harorati 245⁰S. O‘rganilayotgan moddalar ajralishi ushlanish vaqtlari aniqlangan. Ichki standart sifatida avtorlar 2-benzilamino-5-xlor benzofenon qo‘shilgan.
15-MA`RUZA. GAZ XROMATO - MASS SPEKTROSKOPIK USULDA DORI VOSITALARI CHINLIK VA MIQDORIY TAHLIL QILISH ASOSLARI.
Ma'ruza rejasi:

1. 
   GXMS nazariy asolari
   
2. 
   Gaz xromato mass spektrometrining tuzilish
   
3. 
   GX-MS usulida moddalarnining chinlik tahlili
   
4. 
   GX-MS usulida moddalarnining miqdoriy tahlili