Вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Тадқиқотнинг махсус эмпирик усулларини шартли равишда 3- 
гуруҳга бўлиш мумкин: 

Иш-ҳаракатларининг натижавий тафсилотини ўрганиш (ҳаракатларни аниқ 
бажариш, сарфланадиган вақт, иш унуми) 

Биомеханик усуллар 

Психофизиологик усуллар 
Иш-ҳаракатларининг натижавий кўрсаткичлари билан боғлиқ 
тадқиқотларда, шу жумладан, уларни ўзлаштириш жараѐнида хронометраж 
катта рол ўйнайди. Иш меъѐри, мақбул вақт, шу жумладан, ишлаб чиқариш 
таълимининг турли даврларида талабалар вақт меъѐри, иш тартиботини 
аниқлаш мақсадида, шунингдек, ҳаракатламинг вақтинчалик тузилмасини 
ўрганиш талабалар ѐки ишчиларнинг тайѐргарлик даражасини баҳолаш учун 
хронометраждан фойдаланилади. 

---

Иш кунини тасвирга олиш хронометражнинг бир тури бўлиб, унда иш 
куни давомида ѐки ишлаб чиқариш таълими даражасида барча вақт сарфлари 
ўлчанади ва таҳлил қилинади. Бу билан иш вақтининг сарфи ва ишни ташкил 
этишнинг ҳолати ажратиб кўрсатилади. Худди шу мақсадларда ўз-ўзини 
тасвирга олиш қўлланилиб, унда талаба ѐки ишчи ўз ишини ўзи кузатади ва 
олинган натижаларни махсус кузатиш варақасига киритади. 
Биомеханик усуллар 
— бу иш-ҳаракатининг фазовий вақт ва куч 
параметрларини ўрганишдир. Бунда уларнинг мукаммаллик даражаси, 
ишчининг асбоб, дацгоҳ ва ҳоказолар билан ўзаро куч таъсири, асбоб ва қои 
ҳаракатининг кинематикаси ва бошқалар аниқланади. 
Тарихан 
илк 
биомеханик 
усулга 
сиклограмма 
киритилади. 
Сиклограмма ҳаракат элементларининг кетма-кетлиги ва ўзаро боғлиқлигини 
ўзида акс эттиради. Сиклограмма усулларида асбобларга, қўл ѐки оѐқларга 
электр лампочкалар бириктирииади. Ишжараѐни фотоаппарат билан суратга 
олинади. Фотоплацинкада лампочка тасвирининг ѐрағ нуқталар кўринишида 
қолган изи мос равишдаги ҳаракат траекториясини беради. Олинган 
траекториянинг таҳлили ҳаракатнинг тезлиги, тезланиши, йўналиши ва 
бошқа ташкил этувчиларни аниқлаш имконини беради. 
Психологик усуллар ўқув ва меҳнат фаолияти жараѐнида инсон 
организмининг турли аъзоларининг функсионал ҳолатми ўрганишда 
фойдаланилади. 
Булардан 
электромиография, 
электрокардиография, 
электродермография усуллари кенг қўлланилади.