Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

эҳтиѐжларни қондириш усули
(бу меҳнатнинг биринчи ва энг 
муҳим функцияси бўлиб, инсоннинг ижтимоий турмуши ана шундан 
бошланади);
-
ижтимоий бойликнинг яратувчиси
(бу шундай фаолиятки, унинг 
ѐрдамида инсон ўз эҳтиѐжларини қондиради, ўзи билан табиат 
ўртасидаги моддалар алмашинувини бевосита ифодалайди, тартибга 
солади, назорат қилади); 
-
жамият ижодкори ва ижтимоий тараққиѐт омиллари
(меҳнат 
эҳтиѐжларни қондириш ва бойлик яратиш билан бутун ижтимоий 
тараққиѐтга асос бўлади - жамиятнинг ижтимоий қатламларини ва 
уларнинг ўзаро ҳамжиҳатлиги асосларини шакллантиради); 

---

15 
-
инсоннинг яратувчиси
(инсон кишилар ҳаѐтининг барча 
бойликларини яратиб, ижтимоий тараққиѐт субъекти сифатида 
майдонга чиқади, умуман, жамиятни меҳнатга жалб қилиб, ўз-ўзини 
ҳам ривожлантириб боради, билим ва касб малакаларини эгаллайди, 
муомала ва ўзаро ѐрдам кўникмаларини шакллантиради). 
Меҳнат мазмуни
– ходимнинг меҳнат предметлари ва воситалари билан 
ўзаро муносабатга киришувидир. Масалан, тикувчи тикув машинасида 
фойдаланган ҳолда газлама билан ишлайди, ошпаз таом тайѐрлашда озиқ-овқат 
хом ашѐси ва маҳсулотларидан, шунингдек, ўзи учун зарур бўлган пишириш 
жиҳозларидан, газ плитасидан фойдаланади. Меҳнат мазмуни қуйидаги 
белгилар билан характерланади: меҳнатнинг мураккаблиги; ходимнинг касбга 
яроқлилиги; ходимнинг мустақиллик даражаси. Айтиб ўтилган белгиларни 
батафсилроқ қараб чиқамиз. 
Меҳнат мазмунининг биринчи белгиси унинг мураккаблик даражаси 
билан фарқ қилишидир. Олимнинг меҳнати чилангарнинг меҳнатидан 
мураккаброқлиги, 
дўкон 
раҳбарининг 
меҳнати 
ғазначи 
меҳнатидан 
қийинроқлиги тушунарлидир. Бироқ турли меҳнат хилларига ҳақ тўлаш 
ўлчовларини асослаш учун уларни таққослаш керак бўлади. Мураккаб ва оддий 
меҳнатни ўлчаш учун «меҳнат редукцияси» тушунчаси қўлланилади.