Вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

қуйидаги 
функциялар
амалга оширилиши ҳисобга олинади: 
зарур меҳнат операциялари тизимининг мақсади ва уни тайѐрлаш билан 
боғлиқ бўлган 
мантиқий функция
; 
ижро этувчилик функцияси
- ишлаб чиқарувчи кучларнинг ҳолатига 
боғлиқ равишда меҳнат воситаларини турли усуллар билан ҳаракатга 
келтириш ва меҳнат предметларига бевосита таъсир кўрсатиш; 
қайд этиш ва назорат қилиш функцияси
- технология жараѐнини, 
белгиланган дастурни бажаришнинг боришини кузатиш; 
тартибга солиш функцияси
- берилган дастурни тузатиш, унга аниқлик 
киритиш. 
Бу айтиб ўтилган функциялардан ҳар бири айрим олинган ходимнинг 
меҳнатида маълум даражада иштирок этиши мумкин, лекин у, албатта, ялпи 
меҳнатга ҳам хос бўлади. Инсон меҳнат фаолиятида қайси функция устунлик 
қилишига қараб ақлий ва жисмоний меҳнат функцияларининг муайян нисбати 
қарор топади.
Меҳнат хусусиятини белгиловчи ишлаб чиқариш муносабатлари 
тизимининг асосий элементлари қуйидагилардир: 
меҳнаткашларнинг ишлаб чиқариш воситаларига муносабати, ишлаб 
чиқариш воситаларининг мулкчилик шакли; 

---

17 
бевосита ишлаб чиқарувчилар амалга ошираѐтган меҳнатнинг мақсади, 
шахс меҳнати билан жамият умумий меҳнати ўртасидаги боғлиқлик 
(меҳнатнинг ижтимоий табиати намоѐн бўлиш шаклини ифодалайди); 
ижтимоий гуруҳлар (синфлар)нинг ишлаб чиқариш воситаларига 
муносабатлари, ходимларнинг тайѐргарлик даражасидаги ва уларнинг 
ишлаб чиқариш жараѐнида хилма-хил функцияларни бажаришидаги 
фарқлар тақозо қилган меҳнатдаги ижтимоий тафовутлар даражаси. 
Ишлаб чиқариш усулининг бу томонлари, ўз навбатида, ишлаб 
чиқарувчиларнинг 
ўз-ўзининг 
меҳнатига 
муносабатини, 
меҳнат 
маҳсулотларини тақсимлаш муносабатларини, шунингдек, жамиятдаги 
меҳнатни ташкил этиш усулини белгилайди.