Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Avtomatlashli-
rilgan ma’lumotlar
banki


Marketing tadqiqotlan
nalijalari


Jony (ashqt axborotlar


■’On-layn" usulida
faoliyat ko'rsa-
tayotgan ma’lu-
mollar bazasi


Elektron pochta


Ichkt axborot
tizimi





M ABT


Matcmatik-statistik
modellashtirish usullari


Marketing axborotlarini
tahlili qilish


Axborotlami grafik usul-
da tahlil qilish


Axborot mahsulotlari va xizmatlarini reklama qilish
Axborot mahsulotlari va xizmatlarini reklama qilish

3. 
   - rasm. Marketing axborot-boshqaruv tizimlarining konseptual tuzilmaviy chizmasi.
   

Shuni hisobga olish bilan MABTning butun tamoyilini marketingning aniq muammolari bilan yaqinroq aloqalar tomoniga qayta qurishning juda muhim




612


20 - bob. Marketing faoliyatida avtomatlashtirilgan axborot tizimlari


zaruriyati vujudga kelgan va u faqat zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalar vujudga kelishi bilan ko‘proq rivojlandi. Bunda muassasa- laming axborot va tashkiliy tuzilmalari o‘rtasidagi uzilishning tuzatilishi, hisoblash salohiyatini markazlashtirilmasligi, uni ShKlarni boTinma- laming ish joylariga joylashtirishini tashkil qilish bo‘yicha epchillik bilan taqsimlanishi kuzatildi. ShKdan MABTda foydalanish haqiqatdan ham marketing™ boshqarishning shakllari va usullarining tubdan o'zgarishiga olib keladi, axborotlar ustidan to‘liqroq nazorat qilish imkoniyatini ta’minlaydi va bu o‘z navbatida boshqarishning samaradorligini ancha oshi-radi. .
Marketing axborotlarini ishlab chiqish va umumlashtirishda MABT quyidagilarga imkon beradi:

1. 
   maqsadiy bozorlar sifatida moTjallangan mintaqalar va mamlakat- lardagi savdoning holati va istiqbollarini baholash, ulardan eng istiqbolligini tanlash;
   
2. 
   shaxsiy va raqobatda bo‘lgan mahsulotlaming ko‘rsatkichlarini solish- tirish;
   

v) iste’molchilar, yetkazib beruvchilar va raqobatdagi firmalar ehtiyojlarini va imkoniyatlarini tahlil qilish;
g) belgilangan bozordagi o‘z faoliyatining istiqbollarini baholash;

4. 
   marketing faoliyatining samaradorligini tahlil qilish;
   
5. 
   axborot bozorining tovar tuzilishini baholash;
   

jjnarxlar, narxlaming nisbatlari va mutanosibliklarini baholash, hamda ulaming bozoming u yoki bu segmentidagi raqobat kurashidagi rolini aniqlash.
MABT, interaktiv xizmatning boshqaruv mexanizmlarining tashkiliy kismi boTib, o‘z ichiga quyidagilami oladi: marketing hisoblashlari va qarorlaming katta qismini; algoritmlash modellarining tizimi va mashina dasturlarini, axborotlar oqimi va hujjatlar aylanishini; marketing qarorlarini qabul qilishda foydalaniladigan hisoblash texnikasi, tashkiliy texnika va aloqa vositalarini.
Texnik ta’minlanish nuqtai nazaridan ShK MABTning tarkibiy qismi boTadi, uning asosida mahalliy (korxona darajasida) va sohaviy (vazirliklar va boshqalar darajasida) tarmoqlar tarkibida MABTning faoliyat yuritishi amalga oshiriladi. Bunda MABTda ShKdan foydalanish marketing qarorlarini qabul qilish jarayonlari o‘rganish ishida yangi muammolaming vujudga kelishiga olib keladi, ya’ni: ShK mustaqil qarorlami qabul qila oladimi? Bu savolga agar qarorlar qabul qilish ostida tanlovning har qanday harakati tushunilsa «ha deb, agar buning ostida sabab, maqsad va ma’noni tashkil qilinishini tushunilsa «yo‘q» deb javob berish mumkin.
MABTda ShKning vazifalari yetarlicha turli-tuman: bu inson tomoni- dan qabul qilingan qarorlami bajarish, ushbu qarorlami tayyorlashda ham unga qo‘shimcha ma’lumotlami xabar qilish yoTi bilan va ehtimol boTgan variantlami tayyorlash vositasida ishtirok etish, hamda inson tomonidan qabul qilingan qarorlami tahlil qilish va baholash.
MABTda foydalanuvchining axborotlarga boTgan ehtiyojlari, maTumot- lar bazasidan axborotlami olish strategiyasi, bu axborotlami ishlab chiqish




§ 20.2. Axborot mahsulotlari va xizmatlari marketingida AKTni qo'llash


613


uchun matematik modellar va natijalami aks ettirishi shakllari (ro‘yxat, matn, grafik, diagramma va h.k.) dinamik aniqlanadi.
Marketing axborot-boshqaruv tizimi tomonidan qo'llab-quwatlanadigan ishlab chiqarishni boshqarishning namunaviy funksiyalarining o‘zaro bog‘liq- ligi quyida keltirilgan (20.5-rasm).

3. 
   - rasm. Marketing axborot-boshqaruv tizimi tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan
   ishlab chiqarishni boshqarishning namunaviy funksiyalarining o‘zaro bog‘liqligi.
   

MABTni tashkil qiluvchilar ustida batafsilroq to‘xtaymiz.
Muammo sohada axborotlar ichki, joriy, tashqi axborotlar va marketing tadqiqotlari natijalarining tizimidan iborat bo‘ladi.