Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Tarmoqning dasturiy ta’minoti
Tarmoqning imkoniyati uning foydalanuvchiga ko‘rsatadigan xizmati bilan o‘lchanadi. Tarmoqning har bir xizmat turi hamda unga kirish uchun dasturiy ta’minoti ishlab chiqiladi. Tarmoqda ishlash uchun belgilangan dastur bir vaqtda ko’plab foydalanuvchilar foydalanishi uchun moTjallangan bo‘lishi kerak. Hozirda shunday dasturiy ta’minot tuzishning ikki xil asosiy tamoyili joriy etilgan.
Birinchi tamoyilda tarmoqning dasturlashtirilgan ta’minoti ko'pgina foydalanuvchilarga hamma kirishi mumkin boTgan tarmoqning bosh kompyuteri resurslarini taqdim etishga moTjallangan. U «fayl-server» deb yuritiladi. Bosh kompyuteming asosiy resursi fayllar boTgani uchun




§9.1. Lokal kompyuter tarmoqlarining tasniflanishi


269


u shu nomni olgan. Bu dasturli modullar yoki ma’lumotlarga ega fayllar bo‘lishi mumkin. Fayl-server — bu serveming eng umumiy turi. Shunisi qiziqki, fayl-serveming disk hajmi odatdagi ShKdan ko‘p bo’lishi kerak, chunki undan ko‘pgina kompyuterlar foydalaniladi.
Tarmoqda bir qancha fayl-serverlar bo’lishi mumkin. Tarmoqdan foydalanuvchilaming birgalikda foydalanishiga taqdim etiladigan fayl- serveming boshqa tur serverlarini sanab o'tish mumkin. Masalan, printer, modem, faksimil aloqa uchun qurilma. Fayl-server resurslarini boshqaruvchi va ko'pgina tarmoq foydalanuvchilari uchun ruxsat beruvchi dasturiy tarmoq ta’rriinoti tarmoqning operatsion tizimi deb ataladi. Uning asosiy qismi fayl-serverda joylashadi; ishchi stansiyada faqat resurs va fayl- server orasidan murojaat qilinadigan dasturlar oralig‘idagi interfeys rolini bajaruvchi uncha katta bo‘lmagan qobiq joylashtiriladi.
Ushbu tamoyil doirasida ishlashga mo'ljallangan dastur tizimlari foy- dalanuvchiga fayl-serverdan foydalanish imkonini beradi. Qoida bo‘yicha ushbu dasturli tizimlar faylli serverda saqlanishi va barcha foydalanuv- chilar tomonidan bir vaqtda foydalanilishi mumkin. Lekin bu dasturlaming modullarini bajarish uchun zarur bo‘lganda foydalanuvchi ShKga, ya’ni ishchi stansiyaga o‘tkaziladi va kerakli ishni bajaradi. Bunda barcha ma’lumotlami qayta ishlash foydalanuvchining ShKda amalga oshiriladi. Shubhasiz, buning uchun ma’lumotlar saqlangan fayllar foydalanuvchining ShKga ko’chirilishi kerak.