Вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

 
 

---

147 
2.Бизнес- режани тузиш услуби 
 
Бизнес-режа фақат фирманинг раҳбари ѐки мулк эгаси томонидан 
тайѐрланади. 
Бунда 
ташқаридаги 
ишбилармонлардан-ҳуқуқшунослар, 
бухгалтерлардан фойдаланиш мумкин . 
Бизнес-режани тузиш жараѐни Сизга бизнесдаги иккита таваккалчилик 
турини билаш ва уни баҳолашга ѐрдам беради: 
1) ички таваккалчилик. Ходимлар, товар-моддий захиралар, жойлашган 
манзили 
кабилар устидан назорат ўрнатиш мумкинлиги; 
2) ташқи товаккалчилик. Бу -иқтисодиѐт, янги қонунлар, оби-ҳаво, яъни 
Сиз ўзгартира олмайдиган нарсалар. 
Бизнес-режа тузиш учун унда иштирок этувчилардан катта билим, 
маълумотлар, бозорни, янги тахнологияни ва ҳоказоларни билишни 
талаб этади. 
Бизнес - режа тузишда баъзи-бир камчиликларни яшириб кетиш ҳисоб-
китоб ишларини чалкаштиради, натижада корхона фаолиятини ѐмонлашиб 
кетишига сабаб бўлади. 
Бизнес-режа тузиш да энг аввало яқин ва узоқ муддатдаги мақсадларни 
аниқлаб олиш зарур. 
Бизнес-режани тайѐрлаш қуйидаги мақсадларни тақазо этади: 
1. Раҳбарларга корхонани тўғри бошқариш; 
2. Бозор иқтисодиѐтида бизнесни амалга оширишга ўргатиш; 
3. Корхонанинг ҳақиқий фаолиятини баҳолаш ва режага ўзгартиришлар 
киритиш; 
4. Банклар, инвесторлар ва кредиторларни корхона фаолиятига баҳо 
бериш учун маълумотлар билан таъминлаш. 
Бизнес-режани тайѐрлашда жуда катта маълумотларга эга бўлиш лозим. 
Булар қуйидагилар: 
-корхонанинг стартегик мақсадлари; 
-корхонани мақсадга эришиш йўлидаги харакати (тактикаси) ѐки 
мақсадига қандай қилиб эришади; 
-корхона ишлаѐтган шароитни ўрганиш, таҳлил қилиш; 
-корхонани кучли ва кучсиз томонларини таҳлил қилиш; 
-маҳсулот (хизмат)ларга бўлган талабни ўсиши ва пасайишини прогноз 
қилиш; 
-корхона фаолиятидан кутиладиган натижалар; 
-корхона учун зарур ресурслар, уларнинг манбаълари; 
-корхона фаолияти режаси; 
-натижаларни аниқлаш; 
-корхона фаолияти натижаларини назорати. 
Режани тайрлаш учун бозорни таҳлил қилиш зарур. (Маркетинг): 
истеъмолчиларга характеристика бериш (уларни ѐши, жинси, даромади, 
маҳсулотни истеъмол қилиш ҳажми ва бошқаларга); истеъмолчиларни 
жойлашган эри; товарларга талабни ўзгариб туриши; харид қилиши қобилияти; 

---

148 
маҳсулот сифатидан харидорларни қониқиш ҳосил қилиш; товарни 
ҳаридорларни ўзига жалб қила билиш; маҳсулотни сотиш ва вақтидаги 
корхонани баҳо сиѐсати; маҳсулотни сотиш ҳажми, миқдори (даражаси), 
бозордаги харидорларни сегментларга (табақаларга) бўлиб маҳсулот сотишни 
режалаштириш. Ундан сўнг рақобатчиларни таҳлил қилинади. Буна компания, 
фирмалар бўйича бозор хизмати, маҳсулот (хизматларни) хусусиятлари, уларни 
тақсимлаш, этказиш, реклама ишлари, маҳсулотни истеъмолчига этказиш 
баҳоси, рақобатчиларни кучли ва кучсиз томонлари таҳлил қилинади. 
Режа тузиш учун ресурсларга бўлган талаб, келажакда сотиш мумкин 
бўлган маҳсулот ҳажми, харажатлар, фойда миқдори ҳисоблаб чиқарилади. Бу 
хил ишларни бажариш жадвалларда, чизмаларда акс этдирилади.