Vazirligi I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

24-rasm. Zayom qiymatidan olinadigan diskontirlangan daromadlar yig`indisi.

2. 
   Yer bozori
   

Iqtisodiy nazariyada er deganda, uning tabiiy resurslari tushuniladi, ya’ni: erning hosildorligi, undagi foydali qazilma boyliklar va hokazolar. Bunda biz erning ustki qatlamini qaraymiz, ya’ni uning ustki qatlamidan qishloq xo`jaligi mahsulotlari etishtirishda yoki qurilishda (uy-joy, maktab, korxona va hokazo) foydalanish mumkin.
Erning o`ziga xos xususiyatlaridan biri, u har doim cheklangan va uni u joydan boshqa joyga, ya’ni kapitalni ko`chirganday ko`chirib bo`lmaydi.

Er taklifi. Er taklifiga ta’sir etuvchi asosiy omillar - bu uning hosildorligi va qulay joylashganligidir. Ma’lumki, sifatli erlar har doim va har erda cheklangan bo`ladi. Sifatli, shaharlarga yaqin bo`lgan erlar yanada ko`proq cheklangan bo`ladi. Ma’lumki, erning hosildorligi erning sifatiga, ob-havo sharoitiga, suv bilan ta’minlanishi mumkinligiga, unda mehnat qiladiganlarning bilimiga, tajribasiga va foydalaniladigan texnikaga, ekiladigan urug` sifatiga va hokazolarga bog`liqdir. Yuqoridagi omillarning ko`pchiligi o`zgaruvchan bo`lib, ularning ta’siri ham o`zgaruvchandir. Lekin, qishloq xo`jaligida foydalaniladigan kapitalning va mehnatning o`zgarishi har doim ham bir xil sodir bo`lmaydi. Ular odatda ma’lum
muddat o`tgandan keyin o`zgaradi.
Er taklifining cheklanganligi shuni ko`rsatadiki, uning taklif chizig`i absolyut elastik emas. Shuning uchun erning taklif chizig`i grafikda vertikal ko`rinishga ega bo`ladi (25-rasm).
Taklif chizig`ining ayusolyut elastik emasligidan shu kelib chiqadiki, uning narxi (bir gektariga) qanchalik oshmasin, yer taklifi o`zgarmaydi. Erning real narxi qanday bo`lishini aniqlash uchun unga bo`lgan talabni tahlil qilish kerak bo`ladi. Taklif o`zgarmasa, bozor narxini o`rnatilishida talab katta rol o`ynaydi.
P


Q
⁰ _Q*

25-rasm. Yer taklifi.

Erga talab. Erga bo`lgan talab ikki xil bo`ladi: qishloq xo`jaligida foydalanish uchun bo`lgan erga talab va noqishloq xo`jaligida foydalanish uchun bo`lgan talab.
^{D = D}q/x ^+Dnoq/x ^,
bu erda D - umumiy talab;
D_q/x - qishloq xo`jaligi uchun talab;
D<sub>q/x</sub> - noqishloq xo`jaligi talabi.
Ushbu talablarni grafikda quyidagicha tasvirlash mumkin (26-rasm).


P
Q