Вазирлиги қарши давлат университети

таржима назариясининг 
асосий предмети
ҳисобланади.
«Таржима назарияси ва амалиёти» курсининг вазифаси
таржима 
жараёни ва таржимада муқобиллик қонуниятларини ўрганишдан иборат. Курс 
Ўзбекистон ва хорижий мамлакатларда таржимашунослик фанининг тарихи ва 
ҳозирги аҳволи билан таништиради ва таржимада амалий билим ва 
кўникмаларнинг назарий асосларини яратади.
Таржима
– форсча «тарзабон» (чиройли сўзловчи, нотиқ, тили бурро киши) 
сўзидан арабийлашиб ўзгарган. Араб тилига «таржумон» шаклида қабул қилинган, 
ундан «таржима» ёки «таржума» ҳосил бўлган. Ўзбек адиблари бундай тушунчани 
«чевуриш», «ўтказиш», «қайтариш», «ағдариш», «ўгириш»
сингари атамалар 
билан ифода этганлар. Кўп йиллар давомида «таржима» 
шарҳ, тафсир, баён 
қилиш, тушунтириш
маъноларида ҳам қўлланиб келинган. Фақат ХХ асрда бу сўз 
бадиий ижоднинг бир турини ифодалаш маъносини касб этди ва илмий-филологик 
терминга айланди. 
«Таржима»
ҳамма учун тушунарлидек туюлсада, бу терминни маъноси очиб 
берилиши лозим. Биринчидан, таржима – бу бир тилда содир бўлган асарни 
иккинчи тилга фақат таржима қилиш йўли билан етказиб бериш жараёнидир. Бир 
тилдан иккинчи тилга бадиий адабиёт: шеър, драматик ва насрий асарлар, фаннинг 
турли-туман соҳаларига доир илмий ва илмий-оммабоп китоблар, дипломатия 
ҳужжатлари, расмий қоғозлар, сиёсий арбобларнинг мақолалари ва нотиқларнинг 

---

7 
нутқлари, газета материаллари, бошқа-бошқа тилларда сўзлашувчи, «тилмочнинг» 
хизматига муҳтож бўлган кишиларнинг суҳбатлари таржима қилинади, 
кинофильмлар ўгирилади. Иккинчидан, таржима – бу шу жараённинг натижаси деб 
тушунилади, яъни таржима тилида янги яратилинаётган асардир. 
Таржима
– халқлар ўртасида ўзаро иқтисодий-сиёсий, илмий, маданий 
алоқаларнинг кенгайиши манфаатларига хизмат қилади. У халқлар дўстлиги, 
қардошлик ва интернационализм манфаатларига хизмат қилувчи энг муҳим 
воситалардан биридир. 
Таржима –
маданият ва тараққиёт, тинчлик ва кишиларнинг бир-бирларини 
ўзаро тушуниб олишлари ишига, гуманизмнинг олий идеалларига хизмат қилади.
Таржима
– миллий адабиётларнинг ўзаро алоқаси ва бир-бирига таъсири 
жараёнини тезлаштиради; миллий адабиётларда муштарак мавзулар, умуминсоний 
ғоялар, ранг-баранг адабий-эстетик шаклларнинг туғилишига сабаб бўлади. 
Таржима 
– миллий тилларнинг ривожланиш суръатини тезлаштиради, 
тилларнинг луғат бойлигини янада оширади, янги-янги грамматик воситаларни 
келтириб чиқаради.
Таржима
– бир тилдаги матнни бошқа тилда қайта яратишдан иборат адабий 
ижод тури. Таржима миллатлараро мулоқотнинг энг муҳим кўриниши. Аслият ва 
қайта тикланган матн хусусиятига қараб бадиий таржима, илмий таржима ва бошқа 
турларга ажратилади. Асл нусхани акс эттириш тарзига кўра