Valyuta riskining iqtisodiy mohiyati, turlari va yuzaga kelish sabablari

5.3-misol. Valyuta kurslarining 3 yil uchun kutilayotgan nisbati _{ }, konvertatsiyalangan mablag‘lar esa 16 % bilan investitsiya qilingan bo‘lsa, u holda safarbar qilingan investitsiya mablag‘ egasiga quyidagiga teng daromad keltiradi:
_{ } = 1,133-1=0,133 yoki 13,3 %
O‘z navbatida, operatsiya samaradorligi nolga teng bo‘lsa, bunday riskli operatsiyani bajarish kerak emas.
Operatsiya samaradorligi valyuta mablag‘larini i_x stavka bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalashdagi daromadlilikka teng bo‘lgan hol uchun k ning eng katta qiymati quyidagi tenglama yordamida topiladi:
_{ } (5.6)
Ko‘rib chiqilayotgan misol uchun bozorda mazkur valyutani yillik 6% stavkada investitsiya qilish mumkinligini taxmin qilsak, k ning eng katta qiymati quyidagiga teng:

Mos ravishda, operatsiya oxirida kutilayotgan valyuta kursi 8200*1,31 = 10742 dan oshmasligi kerak.

2. 
   Vaqt bo‘yicha valyuta kurslari
   

5.4-misol. Faraz qilaylik, 10000 $ ni yillik foiz stavkasi 8% bo‘lgan AQSH dollardagi obligatsiyalarga yoki yillik foiz stavkasi 4%ni tashkil etuvchi iendagi yapon obligatsiyalariga joylashtirmoqchi bo‘lyapmiz.
Ayirboshlash kursi hozir 1 $ uchun 100 ¥, o‘z navbatida, hozirgi kunda 10000 $ 1,0 mln. ¥ turadi. Agar siz iendagi yapon obligatsiyalariga mablag‘ joylashtirsangiz, u holda bir yildan so‘ng u 1040000 ien bo‘ladi. Agar dollardagi obligatsiyalarga kapital joylashtirsangiz, unda bir yildan so‘ng qo‘lingizda 10800 $ bo‘ladi.
Bir yildan so‘ng dollarning ienga nisbatan kursi 6% ga pasaydi, ya’ni, u 1 $ uchun 94 ¥ bo‘ldi. Iendagi obligatsiyalar _{ }= 11064 $, ya’ni, yil boshiga nisbatan 264 $ ko‘proq.
(5.1) formulaga muvofiq, xuddi shunday natijaga erishamiz:

Endi qanday ayirboshlash kursida qaysi obligatsiyaga afzallik berish farq qilmasligini aniqlab olamiz. Bizning investitsiyamizni zararsizlik nuqtasiga olib chiqadigan ayirboshlash kursi darajasini topish uchun, 1040000 ni 10800 ga bo‘lamiz. Olingan natija – 96,29 ¥/$ (4.2.5) formulaga ko‘ra, n = 1 da shunday natija olamiz:
_{ }.
Shunday qilib, biz riskli variantlardan birini tanlash bo‘yicha quyidagicha xulosa qila olamiz: agar ¥ da ifodalangan $ qiymati yil davomida 3,71% dan ko‘proqqa pasayib ketsa, ienda denominatsiyalangan obligatsiyalar eng yaxshi investitsiyalash varianti bo‘ladi.
Turli valyutalarga nisbatan to‘g‘ri moliyaviy qaror qabul qilish uchun quyidagi qoidadan foydalanish kerak: pulning vaqt bo‘yicha qiymatiga bog‘liq barcha hisob-kitoblarda pul oqimlari va foiz stavkasi bir valyutada ifodalangan bo‘lishi kerak.
Bizning misolimizga tatbiqan, bu ienda ifodalangan pul oqimlarining keltirilgan qiymatini hisoblash uchun biz ularni iendagi investitsiyalar uchun foiz stavkasidan foydalangan holda diskontlashimiz kerak. $ da ifodalangan pul oqimlarining keltirilgan qiymatini hisoblashda esa $ foiz stavkasidan foydalaniladi. Ienda ifodalangan to‘lovlarning keltirilgan qiymatini hisoblashda $ foiz stavkasidan foydalanish xato natijalarga olib keladi.