Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi

Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi
 
.
587 
qonunda valyuta qimmatliklari (oltin, valyuta, qimmatbaho qog‘ozlar, qarz 
majburiyatlari)muomalasi sohasiga cheklovlar o‘rnatildi. Buyuk Britaniyada 
G’aznachilik, Angliya Banki va litsenziyaga ega bo‘lgan vakolatli banklar, bojxona 
organlari valyuta va eksport nazorati organlari bo‘lib hisoblanadi. Valyuta 
boshqaruv rejimini aniqlovchi asosiy organ Britaniya g‘aznachiligi hisoblanadi, 
Angliya Banki esa bilvosita valyuta nazoratini amalga oshiradi. Angliya banki 
o‘zlarining filiallarini va tijorat banklari(milliy va xorijiy banklarni) faoliyatlarini 
nazorat qiladi. Bojxona organlari tovar va kapital harakatini nazorat qiladi. Valyuta 
nazorati to‘g‘risidagi qonunga asosan quyida sanab o‘tilgan alohida xududlarda 
(AX) boshqalardan farqli rejim amal qiladi: Buyuk Britaniya Birlashgan Qirolligi 
va Shimoliy Irlandiya, Normandiya va Men orollari, Irlandiya Respublikasi va 
Gibraltar. AX kirgan mamlakatlardagi o‘ziga xos rejim ushbu mamlakatlar 
o‘rtasida savdo-iqtisodiy aloqalarning rivojlanishini rag‘batlantiradi. AX kirmagan 
davlatlarga angliya tovarlarini eksport qilishdan olingan tushumni qaytarilishini 
ta’minlash Buyuk Britaniyada valyuta nazoratining muhim funksiyalaridan biri 
hisoblanadi. Bu kapital oqimi funt sterling zonasidagi mamlakat norezidentlari 
schetlaridan rezidentlar schetlari tomon harakatlanadi. Bu chora tadbirlar 
mamlakatdan kapitalning oqib ketishini oldini oladi, bu o‘z navbatida iqtisodiy 
barqarorlikni ta’minlashda muhim omil hisoblanadi. 
Buyuk Britaniyada jismoniy shaxslarga 
valyuta qimmatliklarini olib chiqib ketishda 
ma’lum cheklovlar mavjud. Xorijiy valyuta-
larga nisbatan bunday cheklovlar yo‘q. 
Rezidentlar AX tarkibiga kirmaydigan 
mamlakatlarga to‘g‘ridan to‘g‘ri kapital 
kiritish uchun valyuta nazorati organlaridan 
ruxsat 
olishi 
kerak. 
Buyuk 
Britaniya 
xukumatining eksport nazorati sohasidagi 
siyosati maksimal darajada eksportni rag‘batlantirish hisoblanadi, bunda nazorat 
usullarini to‘g‘ri qo‘llashni ta’minlash va uning umumiy savdo xolatiga salbiy 
ta’sirini kamaytirish muhim hisoblanadi. Oxirgi yillarda rivojlanayotgan va o‘tish 
davri iqtisodiyoti mamlakatlarida tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish 
sohasida raqobatbardoshlik oshayotgan sharoitda ushbu siyosat Buyuk Britaniya 
savdo balansini muvozanatga keltirishga xizmat qilmoqda. 
Buyuk Britaniya savdo nazorati organlari quyidagilar: Sanoat va savdo 
Vazirligi, eksport borasidagi buyruqlarni tartibga solib turuvchi bojxona 
Boshqarmasi. 
80 yillar oxirlarida valyuta va eksport nazoratining liberallashuviga 
qaramasdan, Buyuk Britaniya xukumati mamlakat ichida va tashqarisida 
noqonuniy daromadlarni qonuniylashtirishga qarshi kurashishga alohida e’tibor 
berib kelmoqda. Bu borada maxsus Birlashgan ishchi guruh tashkil etilgan. Hozir 
bu ishni Buyuk Britaniya moliyaviy ishlari bo‘yicha milliy xizmat amalga oshiradi. 

---