«валеология асослари»


§ 7.4. Соғлом турмуш тарзи жароҳатларсиз ва шикастлаишларсиз яшаш тарзидир



Download 0,7 Mb.
bet28/47
Sana09.01.2023
Hajmi0,7 Mb.
#898532
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   47
Bog'liq
валеология китоб

§ 7.4. Соғлом турмуш тарзи жароҳатларсиз ва шикастлаишларсиз яшаш тарзидир .
Шу ўринда кундалик хаётимизда тез-тез учраб турадиган шикастланишлар ва пошилинч ёрдам талаб киладиган айрим хрлатлар хакида, бундай хчэлатларда гегишли дастлабки тиббий ёрдам курсатиш усуллари туррисида кискача маълумот ериб утиш фойдадан холи эмас. Зеро, бундай хрлатлар хар бир оилада, иш жойида, сўча-куйда учраб туриши купчиликка маълум булгани холда, беморларга бирламчи та тиббий ёрдам курсатиш кридаларини хамма хам билавермайди. Шикастланишлар 1ксарият хрлатларда зарарли одатлар огушида яшовчи кишилар хаётига хамрох қулиши купчиликка маълум нарса.
Турмушда учраб турадиган бундай хрлатларга жарохдглар, лат ейиш, суяклар иниши, яраланган жойдан кон кетиши, куйишлар, шунингдек киска вакт хушини гукртиб кўйиш, сувга чукшн, электр токидан зарарланиш ва шу кабиларни киритиш
Жарохатлар — тери бутунлигининг бузилиши, уткир тигли ёки бошка турли уман воситалар сабабли кесилиш, эзилиш, тирналиш кабилардан иборат булиб, қарарланган жойнинг шишиб кетиши, кучли огриши, яраланган жойдан кон окиши қаби белгилар билан тавсифланади. Бундай холатларда бирламчи тиббий ёрдам сўрсатиш учун хар бир оилада, транспорт воситасида, иш жойида бирламчи тиббий ;рдам воситалари жамламаси булиши қўл келади.
Яралар атрофига 5% йод эритмаси суртилиб, тоза докали бинтлар билан қилиб борланади. Кичик тери жарохдглари ва тирналган жойларга 1 % бриллиат қуки эритмасидш суртилади. Яраланган жойдан кучли кон окканда ярааинг юк.ориги асмлга к.ошш вактинча -1,5-2 соатга тухтатиб турупг учун резина тасмача қон тухтагуича кдсиб борланади. Шуни эслатиб ^гиш жойизкм, бундай резинали тасмаии кўйиш вакти 1,5-2 соатдан ошмаслиги лозим.
Суякларнинг синиш белгиларига: синган жойи кучли окриқ, соха шаклинкнг ўзгариши, баъзан кимирлаши кабилар киради. Синган жой кммирлагакда о ўчаяди ва беморни шок долита тушириб куйиши мумкин. Синишларда тиббий ёрдамнинг мак.сади — сищан жойнинг (оёк., кўл ва бошка) камирламаслиги тахтали ва сишш шина, бошка кўл остидаги турли воситалардан фойдалакиб лаш орцали беморнинг шок хўолатига туишб колишининг олдлни олтадир,
Умуртка погонаси сохасида синиш содир булганда ёки сингаылигига шубха щйдо булганда беморни тахтадан ясалган шитга ёткизилган холда даволаш муассасасига юборилади.
Синишларда бирламчи ёрдам курсатиш учун зарур воситалар булмаган такдирдз синган кўлни танага, синган оёкни сор оёкда кушиб кзисиб борланади. Экрикди сусайтириш учун орриксшлантирувчи, юрак кўон томир фаолиятшш яхшиловчи дорилар берилади.
Бадан терисининг кайнок. сув, олов ва бошка сабабларга хўра куйиши содир қулганда: энг аввало танадан кийимларни ечиб, иссикнинг таъсирини тўхтатиш, сунгра огршдии камайтувчи дориларни бериш, куйган юзани тоза докали матс баъзан тоза чойшаб ёрдамида ёпиш ва зудлик билан шифохонага етказиш чорарарни кўриш зарур .
Хушидан кетиш - бош миянинг киска вакт крнсизланиши билан богланпш хрлат булиб, огрик, хафачилик, хурсандчилик, тана хароратининг ошуви каби сабабларга кура содир булади.
Бундай хрлатнинг асосий белгиси беморнинт хушидан кетишя, ранги окариши, юзи совук. тер билан крпланиши ва йикилиб тушиши ҳисобланади. Хушидан кетган беморга дастлабки ёрдам курсатишда саросимага тушмасдан, дадиллик билан беморни горизонтал хрлатда, танасинияг бош кисмини пасайтирио ёткизиш керак (баъзилар саросимага тушиб беморни уткизишга харакат килади ва бу билан унинг ахволини огирлаштиради). Дераза дарчасини, эшикни очиб тоза хавога йул бериш, юзига совук, сув сепиш, бурнига нашатирли сприт билан намланган пахта тугиб хушига келгач эса иссик.чой бериш, валериана тончиларими ичкизиш ёки бир кадах. вино ичирипт лозим.
Электр токи билан зарарланганларни — энг аввало ток таъспридан ажратиб олиш, симни курук. таёкча ёрдамида, курук; кийимлардан тортиб ва бошка усуллар билан узиб кўйгандан сўнг улткаси оркали суяъий, хар дакикада 18-20 марта нафас (огзни-оризга ёки бурунга дока орк.али куйиб) бериш, кукрак кафаси оркали юраюги ташкаридан, хар дакикада 60-70 марта массаж килиш тавсия этилади. Бу муолажачар то хаёт белг'илари пайдо булгунга к.адар давом эттирилади.
Сувга чукишда — аввало беморнинг упкасидаги ва ошкрзонидаги сувдан, оёк.ларини кутарнб, бошини энгаштириш оркали тозалаш лозим,
Сунгра баен килинган тартибда сунъий нафас ва юракни таищаркдан массаж килинади.
Юқорида келтирилган статистик маьлумотлардан куомн.и6 туркбдмки, шикйстланишлар халқ хужплигига жидций иктисодий зарур келтириш билан бирга ахлининг мехнатга қобиаиятли катламларияин:г ногероклашуви ва улими туфаўт унинг саломатлик кўрсаткшгларига хам салбий таъсир кўрсатади. Шу сдак шикастланишларни атрофличя тзркибини, улим сабабларниь ТаХЛИЛ оркали ишлаб чикармшда, кишлоқ хўжапигида, куча ва уйдяги, спорт мусобак.аларида олинадиган шикастланишларяинг олдики олиш мухим ах.ҳамиялта эга. Кундалик хаётимизда содир булаляган шикастланишлпрктллг ан-шгингч кисми одамларнинг носоклом турмуш тарзида ҳаёт кечирйшлгари, жумладан транспорт воситаларини мае г холда бошкаришнинг оқибатм туфакупчиликка маълум. Ахоли уртасида соғлом турмуш тарзини шакллантириш жараёнида шикастланишларга карши курашни таргиб килиш асосан куйидаги учта йуналишлар бўйича олиб борилганда яхши натижалар беради: Биринчидан, ахоли уртасида, кучада, уйда, ишлаб чикаришда, кишлок. хужалигида, хавфсизлик чора тадбирларини кенг таргиб килиш; Иккитидан, шикастланишларнинг аксарият к.исми алкаголли ичимликларни истеъмол к.илувчилар Уртасида содир булаётганлигини инобатга олиб, улар уртасида тегишлн ташвикрт олиб бориш; Ва нихоят учинчи йўналиш - бу ахрли кенг катламларининг шикастланишлар буйича маълумотлилигини, билимдонлигини ошириш, биринчи ёрдам курсатишни ургатиш. Шу максадда мактабларда, олий Укув юртларида, ишлаб чикаришда, шунингдек хайдовчилик курсларида укувчиларни, йул патрул хизмати ходимларини махсус дастурлар асосида шикастланишларда биринчи тиббий ёрдам к^рсатиш усулларига уХитишни ташкил килиш амалий ахамиятга эга. Иш жойларида, транспор воситаларида бирламчи тиббий ёрдам учун зарур булган жгут, дори-дармонлар, шиналар булишини таъминлаш орк;али шикастланиш юз берган холларда бирламчи тез тиббий ёрдам кўрсатиш учун имконият яратиш лозим. Шунингдек, ишлаб чик.аришда, кучаларда техника хавфсизлиги, йўл харакати хавфсизлиги 10 кушшклари, ойликларини ташкил этиш оркали, одамларнинг шикастланишларга ва йул харакати к.оидаларига амал килишга нисбатан эхтиёткорлигини оширишг а даъват килиш шубх.асиз узининг ижобий натижаларини беради.

Назорат саволлари :


1. Зарарли одатларни тавсифлаб беринг.


2. Гиехвандлик ва унинг окибатлари хакида с^злаб беринг.
3. Алкоголизм ва унинг асоратлари хакида ыималарни биласиз?



Download 0,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish