|
1-BOB. Imo ishora va mimikalarni idrok etishning milliy xususiyatlari.
1.1 Imo ishora va mimikalarni idrok etishning milliy xususiyatlari.
Mavzuning dolzarbligi: Insoniyatning taraqqiyoti - g‘oyalar taraq-qiyoti. G‘oyalarning turli-tumanligi va o‘zaro uyg‘unligi, shuningdek, vaqt silsilasida ularning bir-biridan afzal jihatlari namoyon bo‘la borishi bilan zamonlaro‘zgarishlarga yuz tutdi. Har bir davrning yangicha qarashlari paydo bo‘ldi. Shunda mazkur o‘zgarishlarni hayotga tadbiq etish masalasi o‘z-o‘zidan hayotning insonga qo‘ygan navbatdagi talablariga aylanib bordi. G‘oyalar har qancha kuchli, keng qamrovli bo‘lmasin, o‘z holicha - g‘oyaligicha qolib ketishi mumkin. Shu g‘oyalarni odamlar orasiga yoyish, ularni atroflicha tushun- tirish provardida hayotga joriy qilish uchun inson o‘zidagi eng kamtar, taʼbir joiz bo‘lsa, bir qarashda eʼtiborga ham olin-maydigan vositaga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi. Mana shu “kamtargina” vosita uning til imkoniyatlari edi. So‘zlar vositasidan g‘oyalarning asl qiymatini odamlarga anglatish va shundan keyin ayni g‘oyalarning mazmun-mohiyatiga mos tarzdagi saʼy-harakatlarni amalga oshirish mumki Mimika, imo-ishoralar,yurish ekspressiv xatti-harakatlarning elementlari sifatida bolalikdan o‘rganilgan asosiy og‘zaki bo‘lmagan vizual aloqa tizimlaridan biridir. Nutq tilidan "tana tili"ning ustuvorligi haqida ko‘plab dalillar mavjud. Antropologlar va etologlarning fikriga ko‘ra, so‘zlar orqali uzatiladigan maʼlumotlar inson tomonidan qabul qilingan umumiy maʼlumotlarning atigi 7% ni tashkil qiladi, og‘zaki bo‘lmagan signallar esa 93% ni tashkil qiladi (mimika, pozitsiyalar, imo-ishoralar, teginish, hidlar). 55%, ovozli paralingvistik komponent esa 38% gacha.
Tana tilining o‘ziga xos xususiyati shundaki, uning namoyon bo‘lishi ongsizning ishi bilan bog‘liq va ongsiz impulslarni soxtalashtirish qobiliyatining yo‘qligi bu tilga ong tomonidan boshqariladigan og‘zaki aloqa kanaliga qaraganda ko‘proq ishonish imkonini beradi. Albatta, aniq maʼlumot ko‘pincha so‘z bilan etkaziladi, ammo barcha madaniyatlarda so‘zlarni almashtiradigan juda ko‘p imo-ishoralar mavjud. Bundan tashqari, nutq bilan birga keladigan imo-ishoralar va mimikalar so‘zlovchining aytilgan mavzuga munosabati, shuningdek, tinglovchining olingan maʼlumotga munosabati haqida ishonchli maʼlumot manbai bo‘lib xizmat qiladi. Suhbatdosh nutqini izohlashda ovozning balandligi, tembri, balandligi, intonatsiyasi, nutq tempi hisobga olinadi. Spikerning ovozi uning yoshini, bilim darajasini, maʼlum bir ijtimoiy qatlamga mansubligini aniqlash imkonini beradi. Tinglovchilar maʼruzachining ovozi bilan uning individual jozibadorligi darajasini baholaydilar individual jozibadorlik.
Og‘zaki bo‘lmagan namoyishlar odamlarning bir-biriga nisbatan hissiy munosabatini belgilaydi va birinchi vizual taassurot shunchalik kuchliki, hatto ongli harakatlar bilan ham uni o‘zgartirish deyarli mumkin emas.
Biznes va boshqaruv sohasida "tana tili" ga ega boʼlish ayniqsa muhimdir. Sherikni qiziqtirish va uni ishontirish qobiliyati koʼp jihatdan tana tilini talqin qilish qobiliyatiga bog‘liq bo‘lishi mumkin va uni o‘zlashtirish muzokaralarda muvaffaqiyat qozonishga yordam beradi. Shaxsning ekspressiv repertuarini o‘rganish uning xarakterining xususiyatlarini aniq ko‘rsatishga yordam beradi va shu bilan u bilan o‘zaro munosabatlarning adekvat usullarini tanlashga yordam beradi.
Axborot almashish jarayonida his-tuyg‘ularning namoyon bo‘lishi, sheriklarning xulq-atvori, imo-ishoralari muhim rol o‘ynaydi. Bizning xabarimiz "qarama-qarshi" imo-ishoralar bilan birga kelgan oddiy sababga ko‘ra noto‘g‘ri qabul qilinadi. Imo-ishoralarni kuzatish juda oson, ammo ularni talqin qilish ancha qiyinroq vazifadir.
Turli elementlar kontekstdan olinsa, imo-ishoralarni tushunish juda qiyin. Biroq, imo-ishoralar kompozitsion joylarida birlashtirilsa, to‘liq rasm paydo bo‘ladi.
Imo-ishoralarning izchilligini tushunish, biz muloqot qilayotgan odamning pozitsiyasini aniqroq ko‘rishga imkon beradi. Imo-ishoralarni o‘qish orqali biz o‘zaro taʼsirning yaxlit jarayonida katta rol o‘ynaydigan fikr-mulohazalarni taqdim etamiz va imo-ishora guruhlari fikr-mulohazalarning muhim tarkibiy qismidir. Ular daqiqadan daqiqaga, harakatdan harakatga ─ odamlar sodir bo‘layotgan narsaga qanday munosabatda bo‘lishlarini ko‘rsatadilar. Biz aytgan so‘zlarimiz maʼqullash yoki dushmanlik bilan qabul qilinishini, tinglovchilar ochiq yoki yopiq, o‘zini tuta bilish bilan band yoki zerikishini tushunishimiz mumkin. "So‘zsiz" fikr-mulohazalar bizni o‘z xatti-harakatlarimizni o‘zgartirishimiz, umuman yo‘q bo‘lib ketishimiz yoki istalgan natijaga erishish uchun boshqa biror narsa qilishimiz kerakligi haqida ogohlantirishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
