Ва ўрта махсус

Мустақил бажариш учун қўшимча вазифалар



1 -топшириқ. Сотмоқ феъли ёрдамида кўмакчи феълли сўз қўшилмаси ҳосил қилинг ва уларнинг турли хил қўшимча маъноларини изоҳланг.




С отиб

2-топшириқ. Абдулла Ориповнинг “Фарзанд” шеъридан феъл сўз туркумига оид сўзларни аниқлаб, уларнинг синонимларини топинг.
Бир куни ранжитди отани фарзанд,
Ота ўз уйидан бош олиб кетди.
Лекин Оллоҳ меҳри бўлиб сарбаланд,
Ота Маккатуллоҳ васлига етди.
Ота фиғон чекди Каъба қошида,
Гўё унут бўлгай аламлар бари.
Нажот чарх урса ҳам гарчанд бошида,
Сира кетолмайди бир гапдан нари.
Каъбага сиғинар экан кекса чол
Армонин ошкора айтди оламга.
Деди: - Ибодатим бўлса ҳам увол.
Фақат саодат бер ўша боламга.
3-топшириқ. Олмошларга кўчган сўзларни топиб изоҳланг.
Намуна: киши – от, олмош ўрнида келган.
1.Каминалари хусусий хоналарида ўтириб, эндигина почтальон томонидан топширилган дўст-душман мактубларини ўқиб, гоҳ кулар, гоҳ йиғлар эдилар. (Газетадан) 2.Тор ҳовлида ўтиравериб диққинафас бўлиб кетаркансан киши. (О.) 3.Тўғри, каминанинг ишларида камчилик кўп. (О.Ё.) 4.Лекин... киши мансабни қўлдан бермаслигини, ҳеч ким уни ўз ишидан ололмаслигини билиб туриб, кетаман, деб гердайиши бир бошқа экан-ку, ундан сўраб ўтирмасдан олиб ташлашлари бир бошқа экан. (О.Ё.) 5.Мен ҳам (мақтанмай) бирдан олдин, бирдан кейин дарсимни олиб бораётирман (Ғ.Ғ.) 6.Ўша нарса юрагининг тўрида ниш уриб улғаймоқда эди. (Ж.Абд.)
4-топшириқ. Қуйидаги берилган матндан феълларни топинг ва уларни ҳаракат ва ҳолат билдирувчи маъно турларига ажратинг.
Дастурхонимизга тортиладиган таом масаллиқларини харид қилишдан то уни тайёрлаб, пишириб, сузиб келтиргунча уларнинг озодалигига эътибор қиламиз. Музхонада сақлаймиз, чанг-ғубордан муҳофазалаш учун дока-сочиқлар ёпиб қўямиз. Ниҳоят, овқатланишга ўтиришдан аввал қўлларимизни ювамиз; қошиқ ва санчқиларни қайта-қайта артишдан эринмаймиз.
Унча-бунча озодалик гигиенасига одатланганимиз боис микробдан қўрқамиз, бироқ озодалик гигиенасидан илгарироқ келадиган, эҳтимол, микробдан даҳшатлироқ бўлган ҳалоллик гигиенасини хаёлимизга келтирмаймиз.