Va ipsimonViruslar Tobraviruslar ( R/1 : ,3/ +0,6 1,3/ 5: E/E : S/ Ne)

2-laboratoriya mashg`uloti.
Mavzu: Viruslarni issiqlik ta’siridagi inaktivatsiyasini aniqlash.

1. 
   Spiral simmetriya prinsipida tuzilgan tayoqchasimon
   

va ipsimonViruslar


1. Tobraviruslar ( R/1 :2,3/ 5 +0,6 - 1,3/ 5:E/E :S/ Ne)
Bu guruhning vakili tamaki bargini shaldirashiga sabab bo‘luvchi virus tabacco rattle virus. Zarralari tayoqchasimon shaklga ega. Ko‘pgina vakillari o‘simliklarga mexanik usudld yuqadi. O‘simliklarning juda ko‘p oilalarini kasallantiradi.
2.Tuproq orqali o‘tadigan, bug‘doy mozaikasi virusi R/1:2/(5):E/E:S/ kartoshka o‘sish nuqtasini jingalaklashtiruvchi virus(virus mop—topa) R/1:*:E/E:S/Fu, bug‘doy mozaikasi virusi, SHimoliy Amerikada, bug‘doyga katta zarar etkazgan. Hozirgi vaqtda unga chidamli navlar eqilmoqda. Mop -top virusi esa, G‘arbiy Evropada tarqalgan bo‘lib, uning virionlari tamaki mozaikasi virusiga o‘xshaydi. Ammo uzunligi 100-160, ba’zan esa 300 nm ni tashkil qiladi. Virus o‘simliklarni kam kasallantiradi, zamburug‘lar zoosporalari bilan tarqaladi.
3. Tobamoviruslar [R/1:2/ 5:E/E :S/ O]
Bu guruh tamaki mozaikasi virusi (tabacco mosaic virus), tomatmozaikasi virusi, turli dukkakliklar viruslarini hamda qovoqsimonlar, kaktuslar viruslarini o‘z ichiga oladi. Bulardan eng ko‘p tarqalganlari tamaki mozaikasi virusi bo‘lib, uzunligi 300 nm, eni 18 nm ni tashqil qiladi. Ko‘pgina o‘simliklarga mexanik usulda yuqadi, mozaika va nekroz kabi simptomlar hosil qiladi.
4. Kartoshkaning X virusi guruhlari [R/1:2,2/6:E/E :S/ O].
Bu guruh kartoshka X - virusini, oq yo‘ng‘ichqa mozaiqasi virusi va boshka viruslarni o‘z ichiga oladi. Virionlarining uzunliklari 480 - 580 nm bo‘lib, oson bukuluvchan iplardan iborat, O‘simliklariga mexanik usulda yuqadi. Kasal o‘simliklarda mozaika hosil qiladi.
5. Karlaviruslar guruhi [R/1:*/6:E/E:S/Ar]
Bu guruh viruslari 5-virusi nomi bilan yuritilib chinnigul latent virusi (carlavirus: carnation latent virus), kartoshkaning M va S viruslari va yana boshqa sakkizta viruslarni o‘z ichiga oladi. Zarrachalari 650 nm keladigan to‘g‘ri iplardan iborat. o‘simliklarga mexanik usulda oson yuqishi mumkin. Ba’zilari esa shiralar yordamida yuqishi mumkin.