Va adabiyoti universiteti kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

davlat o„zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI: 
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Respublika I ilmiy-texnikaviy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
http://compling.navoiy-uni.uz/
22 
KORPUS NIMA VA U NIMA MAQSADDA KERAK? 
Dr. 
Ulugʻbek Nurmuxamedov
(PhD) 
Shimoliy Sharqiy Illinois Universiteti 
Chikago, Illinois (AQSh)
 
Annotatsiya. 
Soʻnggi 30 yil mobaynida ―korpus tilshunosligi‖ fani nihoyatda 
tez suratda rivojlandi va turli jabhalarga oʻz ta‘sirini oʻtkazdi (masalan, ona tili va 
xorijiy tillarni oʻqitish, texnologiya, lugʻatshunoslik). Ushbu prezentasiyada, 
korpus tilshunosligi sohasining nazariy va amaliy ahamiyati haqida soʻz boradi va 
bir qancha ingliz tilidagi korpuslardan misollar keltiriladi.
Kalit soʻzlar:
korpus, statistik usul, tizim
. 
Taklif tavsifi: 
Korpus
– bu ―muayyan tilda matnlar toʻplamiga asoslangan elektron 
shakldagi axborot-ma‘lumot tizimidir‖ (Qarshiyev, Karimov & Tursunov, 2021). 
Korpus tilshunosligi
esa bu til hodisalarini, ya‘ni yozma yoki ogʻzaki 
ma‘lumotlarni statistika usullari orqali tahlil qilishga imkon beradigan sohadir. 
Soʻnggi 30 yil mobaynida korpus tilshunosligi fani quyidagi jabhalarga oʻz 
ta‘sirini oʻtkazishga ulgurdi:
–
lugʻatshunoslik;
–
IT texnologiyasi;
–
ona tilini oʻqitish va oʻrganish;
–
xorijiy tillarni oʻqitish va oʻrganish;
–
sogʻliqni saqlash mutaxassislarini tayyorlash;
Hozirgi kunda ingliz tili boʻyicha tadqiqot olib boradigan izlanuvchilar 
quyidagi korpuslardan keng miqiyosida foydalanadilar. Masalan, akademik 
yozuvni oʻrganish uchun 
Michigan Corpus of Upper-Level Student Papers
https://elicorpora.info/
 
Yoki akademik 
nutq 
(universitet 
hayoti 
yoki 
konferensiyalar) fanini oʻrganish uchun esa 
Michigan Corpus of Academic Spoken 
English
dan koʻp foydalaniladi: 
https://quod.lib.umich.edu/cgi/c/corpus/corpus?c=micase;page=simple
  
Prezentasiya mobaynida shu va boshqa koʻplab korpuslar haqida ma‘lumot 
beriladi. Prezentasiya soʻngida esa ingliz tili korpus tadqiqotlaridan oʻrganilishi 
kerak boʻlgan mavzu va tushunchalar boʻyicha amaliy tavsiyalar beriladi.

---