"Elektron biznes" nima ekanligini boshqa lug'atlarda ko'ring

"Elektron biznes" nima ekanligini boshqa lug'atlarda ko'ring:

Elektron biznes - biznes sheriklari o'rtasida optimal o'zaro aloqani ta'minlash va yaxlit qiymat zanjirini yaratish maqsadida axborot texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan biznes. Elektron biznesga quyidagilar kiradi: savdo, marketing, ... ... Moliyaviy lug'at

elektron biznes - biznes sheriklarining optimal o'zaro ta'sirini ta'minlash va qo'shilgan qiymatning yaxlit zanjirini yaratish maqsadida axborot texnologiyalaridan foydalangan holda real biznes samaradorligini oshirish. Yaxshilaydi ... ... Texnik tarjimon uchun qo'llanma

ELEKTRON BIZNES - biznes sheriklarining optimal o'zaro ta'sirini ta'minlash va yaxlit qiymat zanjirini yaratish maqsadida axborot texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan biznes. Elektron biznesga quyidagilar kiradi: savdo, marketing, ... ... Biznes lug'ati

ELEKTRON BIZNES - (inglizcha elektron biznes, elektron biznes) - biznes tashkiloti tomonidan o'zaro bog'liq kompyuterlar tarmog'i orqali amalga oshiriladigan har qanday faoliyat turi. UNIDO tomonidan belgilangan biznesga quyidagilar kiradi: marketing, ishlab chiqarish, sotish, to'lovlar. Agar ikkitasi bo'lsa ... ... Moliyaviy va kredit entsiklopedik lug'ati

Elektron biznes / EBUSINESS - biznes sheriklari o'rtasida maqbul o'zaro aloqani ta'minlash va qo'shilgan qiymatning yaxlit zanjirini yaratish maqsadida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda bitimlar o'tkazish. Elektron biznes savdo-sotiqni o'z ichiga oladi ... Axborot jamiyati va yangi iqtisodiyotning izohli lug'ati

E-BIZNES - elektron biznes - telekommunikatsiya tarmoqlaridan foydalangan holda amalga oshiriladigan tijorat faoliyati ...

Elektron biznes tarixi

Elektron biznes tarixi 1960-70 yillarda axborot texnologiyalari inqilobining boshlanishidan boshlanadi. AKTning jadal rivojlanishi - mikroelektronika, kompyuter texnikasi va telekommunikatsiya sohalarining umumiy nomi - korxonalar o'rtasida va ular ichida ma'lumotlar almashinuvi narxini soddalashtirish va kamaytirishga imkon berdi. Yirik korporatsiyalar hujjatli ishlarning ish hajmini va xarajatlarini kamaytirish, shuningdek, almashinuv tezligini oshirish maqsadida qog'ozsiz elektron ma'lumotlar almashinuvi (EDI) texnologiyalarini joriy qilishni boshladilar.

So'nggi paytlarda "Elektron tijorat" tushunchasi bilan bir qatorda "Elektron biznes" tushunchasi ham keng tarqalmoqda. Uning mazmuni elektron tijorat kontseptsiyasining mazmuniga qaraganda ancha katta. Bu nafaqat Internet orqali sotish va sotib olishni amalga oshirish imkoniyatini, balki yangi texnologiyalardan foydalanishni hisobga olgan holda korxonalarni to'liq qayta qurish imkoniyatlarini ham o'z ichiga oladi. Bunga elektron pochta (elektron pochta), elektron kitob (elektron kitob), elektron pul oqimi (elektron to'lov) va boshqa ko'plab innovatsion texnologiyalar kiradi. Binobarin, Elektron biznes iqtisodiyot va tadbirkorlik tizimida elektron vositalarni kengaytirishni anglatadi. Elektron biznesga o'tish uchun asos yaratmasdan firma / tashkilot elektron tijoratning afzalliklaridan samarali foydalana olmaydi.

Elektron biznes, Internet va globallashuv bir-biri bilan chambarchas bog'liq va bir-biriga bog'liqdir. Jahon iqtisodiyotida ishlaydigan firma / tashkilotlarning soni qancha ko'p bo'lsa, ular o'z faoliyatini elektron biznes mafkurasiga muvofiq ravishda tezroq qayta tuzishlari kerak. Zamonaviy voqeliklar tobora ko'proq odamlarni virtual tarmoq imkoniyatlaridan to'liq foydalanib, virtual makonda xaridor bo'lishga undamoqda. Ushbu yangi aloqa turi, o'z navbatida, tadbirkorlarni virtual tarmoqdagi tovarlar va xizmatlarni maqbul taklif qilish va potentsial iste'molchilarga nisbatan faol munosabat uchun faol ravishda yangi imkoniyatlarni izlashga va topishga majbur qiladi. Avvalo, bu yirik xalqaro tashkilotlar va korporatsiyalarga tegishli.

Elektron biznes uchta o'ziga xos xususiyati bilan ajralib turadi: Intranet, Extranet, Internet.

"Intranet" tarmoq tizimi korxona / tashkilotning o'zida ishlaydi. Bu erda Internetda ishlab chiqilgan bir xil standart texnologiyalar ishlaydi. Korxona ichidagi veb-sahifalar faqat ichki foydalanish uchun mo'ljallangan ma'lumotlarni olish uchun tizimni firma uchun begonalardan himoya qiladigan "xavfsizlik devorlari" (xavfsizlik devorlari) va boshqa xavfsizlik texnologiyalari (ishonchliligi) bilan kirib borishdan himoyalangan.

Elektron biznesning sanoat tizimlari sinflari

Korxonalar tomonidan biznesni avtomatlashtirish uchun ishlatiladigan bir qator axborot tizimlari sinflari mavjud:

ERP (inglizcha korxona manbalari rejasi) - korporativ resurslarni boshqarish.

CRM (inglizcha Mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish ) - mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish uchun

(ing.) Biznes-razvedka) - biznes ma'lumotlarini yig'ish, tahlil qilish va taqdim etish

ECM (inglizcha Korxona tarkibini boshqarish) - korxonada IS ma'lumotlari va hujjatlar aylanishi.

HRM (inglizcha) Inson resurslarini boshqarish) - xodimlarni boshqarish

SCM (inglizcha Ta'minot zanjiri boshqaruvi) - ta'minot zanjirini boshqarish

XIZMAT SANOATIDAGI E-BIZNES

Ushbu maqoladagi tahlilning asosiy mavzusi ijtimoiy-madaniy makonning axborotlashtirish va globallashuvi hamda xizmat ko'rsatish sohasidagi axborot texnologiyalari. Elektron tijoratning afzalliklari va kamchiliklari qayd etilgan, elektron biznes mafkurasi, axborot jamiyatining muhim xususiyatlari va uning "uchinchi to'lqin" jamiyatidagi real jarayonlarni tavsiflovchi asosiy tamoyillari aniqlangan va " inson kapitali ", ya'ni zamonaviy intellektual axborot texnologiyalariga ega bo'lgan o'qitilgan kadrlar ta'kidlangan. ..

Elektron biznesni rivojlantirish uch bosqichdan iborat:

Birinchi bosqich:

1994-1999 yillar Bu vaqtda tijorat tashkilotlari birinchi navbatda axborot muhitida o'z o'rnini topdilar va xaridorlar bilan o'zaro munosabatlarning yangi usulini interaktiv ravishda sinab ko'rishni boshladilar. Texnologik, marketing va biznes nuqtai nazaridan bu haqiqiy yutuq edi. 1990-yillarning oxiriga kelib, elektron biznes o'z talablarini kengaytirdi va mijozlarning ikki tomonlama o'zaro ta'sirini talab qildi.

Ikkinchi bosqichning boshlanishi 1998 yil Keyin tashkilotlar global tarmoqda tajriba to'play boshladilar va o'z faoliyatlarini elektron tijorat deb atashdi. O'sha paytda saytlarda buyurtma shakllari paydo bo'la boshladi, ular to'ldirilgandan so'ng qayta ishlash tizimiga o'tkazildi.

Uchinchi bosqich boshlandi 2000 yil. Keyinchalik elektron biznes iqtisodiy faoliyatning barcha sohalarining ajralmas qismiga aylandi. Endi tadbirkorlar nafaqat veb-saytlarda ma'lumot joylashtiradilar, balki ularni mijozga turli yo'llar bilan etkazadilar.

Rivojlanishning uchinchi bosqichida biznes oddiy aralashuvisiz ishlaydigan avtomatlashtirilgan dasturlardan foydalanishni talab qiladi. Rivojlanishning uchinchi bosqichida elektron biznes jarayonlari sezilarli darajada yaxshilandi. Xizmat ko'rsatish sifati sezilarli darajada yaxshilandi, mahsulotlar va xizmatlarning narxi pasaydi. Hammasi avtomatlashtirilgan bo'lib, ishchilar faqat eng yaxshi echishni biladigan vazifalarni bajaradilar.

.

Elektron biznesining tashqiliy-huquqiy asoslari

«Rizqingni oshig’u-kam qilib bo’lmas,

Oz-ko’p deb ko’ngilga g’am qilib bo’lmas.

Bu ishlar sen-mening qo’limizdagi

Mum emas-da, ezib ham bo’lmas».

UmarXayyom

O’tgan asrning oxirlarida internetdagi savdo jarayonining yangi atamalari

paydo bo’ldi: ular - elektron biznes (e-business), electron banner, elektron reklama,

elektron tijorat (e-commerce), electron sotuv, e-click, va elektron marketing (emarketing) va boshqalar. Shuni aytish kerakki, axborot-kommunikatsion

texnologiyalari biznesni tashqil etish va yurishda ilgari zamonlar hech qachon

bunday muhim ahamiyat kasb etmagan. Axborot-kommunikatsion texnologiyalari

ahamiyatining bunday oshib borishi barcha faoliyat turlariga, shu jumladan kichik

biznas va tadbirkorlikka ham katta ta’sir ko’rsatdi. Dunyodagi barcha rivojlangan

mamlakatlar Internetdan foydalanish va elektron biznes rivojlanishida katta

sakrashni amalga oshirdilar. Bu sohaga mansub ba’zi analitiklar elektron tijorat

rivojlanishining ancha keyingi bosqichlarida qo’shilgan mamlakat va kompaniyalar

boshqalarning xatolaridan foydalanish, soha rivojlanishi tendentsiyalarini ko’rish

borasida yutadi deb hisoblaydilar. Elekron biznes rivojlanishining mufassal

suvratini yaratish uchun uning rivojlanish qonunlarini tushunish, elektron va

an’anaviy marketing tizimlarini o’zaro solishtirish va elektron tijorat, elektron

marketingni qo’llash bo’yicha qaror qabul qilishda alohida diqqat-e’tiborni qaratish

kerak bo’lgan savollarni aniqlash kerak. Elektron bozordagi e-marketing

xususiyatlarini tavsiflashdan oldin shu davrgacha shakllangan elektron tijorat asosiy

tushunchalarini aniqlashtirib olish zarur bo’ladi. Axborot-kommunikatsiya tizimlari

samaradorligini oshirish va internet tarmoq texnologiyalarining

mukammallashtirilishi yangi iqtisodiy faoliyat turi - elektron tijoratning jadal

shakllanishiga olib keldi. Elektron biznes - tijoratning o’ziga xos electron turi

O`zbekistonda elektron biznesning rivojlanishi

Hozirgi vaqtda iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda electron biznesning turli xil

darajadagi quyidagi andozalardan foydalaniladi: Masalan, B2B - korxona - korxona,

B2C - korxona - iste’molchi, B2P - korxona – hamkor, B2E - davlat-tadbirkor, S2B

- iste’molchi -korxona, C2C - iste’molchi – iste’molchi, B2G – korxona-davlat,

G2P - davlat-hamkor, G2B - davlat - korxona va P2G - hamkor -davlat.

"Ideal" holatda B2B andoza bo’yicha elektron tijorat yuritish tadbirkorlarning

avtomatik o’zaro aloqadorligini ko’zda tutadi. Xorijda B2B andozasi 40 yil oldin

paydo bo’lgan va keng tarqalgan. B2B andozasidan foydalanishning ikki ko’rinishi

bor: Ikki yoki undan ortiq korxonalar o’zaro turli xil shartnomalar tuzadi. Masalan,

korxonalar Internet orqali shartnoma tuzishda o’z takliflarini yuborishlari, hisob

varaqalarini qabul qilishlari va to’lovlarni amalga oshirishlari mumkin. Ikkinchisi -

B2B sektorida elektron tijorat yuritishning rivojlangan tizimlarining o’ziga xos

xususiyati bo’lib, bu xolat korporativ axborot-kommunikatsion tizimlari bilan

integratsiyalashish hisoblanadi. Shunday qilib, istiqbolda, nafaqat xarid va sotuv

jarayonining avtomatlashuvi, balki korxona boshqaruvining kompleks avtomatlashuvi masalalari yechimi ham ta’minlanadi.

. Xalqaro darajada B2B andoza

bizning ishlab chiqaruvchilarga dunyo bozorida ishtirok etishiga keng imkoniatlar yaratadi.

B2B andozasini qurish va muvaffaqiyatli faoliyat yuritish maqsadida mo’ljallangan

bozor segmenti shu kabi yechimlarni qabul qilish va joriy etishga tayyor bo’lishi

lozim. Bozorning bu segmenti bir necha tasnifga ega bo’lishi kerak. Ularning eng

ahamiyatlislar quyidagilardir hisoblanadi: hajmlilik va sig’imlilik. Tabiiyki,

Shimoliy Amerika, G’arbiy Evropa va bizning bozorlar uchun hajm bo’yicha

ko’rsatkichlar keskin farqlanadi. Agar B2B andoza bo’yicha elektron tijorat

yurituvchi Amerika kompaniyalari aylanmasi milliardlab dollarlarni tashqil

etadigan segmentga mo’ljallangan bo’lsa, bizning korxonalar bunday ko’rsatkichlarga xali-beri tenglasha olmaydilar. Turli xil korxonalar va

ishtirokchilar bozorning bu segmentida har biri o’z maqsadini ko’zlaydi, lekin B2B

andozasini tadbiq etib, undan foydalanishda barcha foydalanuvchilar yutishi

mumkin. Texnologik yechimlarni yetkazib beruvchilar B2B andozasini amalga

oshirishda o’z mahsulotlari texnologiya va bilimlarini sotishdan va keyinchalik bu

yumushlar bo’yicha elektron tijorat jarayonini olib borish funktsiyalarni amalga

oshirishdan naf ko’rishadi. Shuni ta’kidlab o’tish lozimki, ko’p hollarda korxonalar

axborot resursining egasi yoki to’la huquqli hamkori bo’lib qoladi va uning

faoliyatidan foyda ulushini olishda qatnashadi. Sotuvchi korxonalar asosan sotuv

jarayoni amalga oshadigan bozorlarni kengaytiradilar, mahsulot yetkazib berish

zanjirini va sotuv jarayoni bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni qisqartiradilar, har bir

buyurtma bilan alohida ishlash imkoniyatiga ega bo’ladilar. Xaridor korxonalar tsa

bir joyning o’zida tovar yetkazib beruvchilarni ham, mahsulot turini ham tanlash

imkoniyatiga, mahsulotlarga narxlarning kamayishiga, yuqori tezlik bilan xizmat

ko’rsatish va sifat o’zgarishlariga ega bo’ladilar. Bozornong archa ishtirokchilari

uchun ish faoliyatini rivojlanishida yangi istiqbollar vujudga kelishidadir. B2C

andozadan korxona o’z mahsulot va xizmatlarini bevosita yakuniy iste’molchiga

sotayotganida foydalaniladi. Bu andoza oldingiga nisbatan aniqroq va keng omma

uchun tushunarliroq, shuning uchun ham hozirda eng ko’p tarqalgan usuldir. Ushbu

andoza doirasida ishlaydigan yirik korxonalarga misol sifatida Amazon.com

.

Elektron biznesda tovar va xizmatlarning o`ziga xos xususiyatlari

1. Elektron tovar va xizmatlarning tasniflanishi.

Elektron biznesda tovar va xizmatlar o’ziga xos xususiyatiga ega bo’lib elektronbozorda an’anaviy sotuvchilar ham fizik tovarlarni ham savdo qilishi mumkin. Intenet orqali ushbu real yoki fizik tovar va xizmatlar turli sigmentlarga turlicha taklif etiladi. Lekin internet orqali taklif etilgan tovar va xizmatlar elektron tovar va xizmatlar deb yuritiladi. Odatda elektron raqamli hamda axborot ko’rinishni oladi.

Elektron tovar va xizmat – deganda internet orqali raqamli ko’rinishda axborotga ega bo’lgan tovar va xizmat tushuniladi. Oddiy tovar ya’ni fizik tovar raqamli formatda o’tishi mumkin. Masalan: gazeta va jurnallarning elektron versiyalari, internet magazindagi axborotlar.

Internetda xizmatlar ham raqamli ko’rinishi olishi mumkin. Masalan: dunyoni yetakchi muzeylari o’z Web-sahifalarda vertual ekskursiya xizmatlarini, yetakchi avtomobil, taklif etuvchi korxonalar esa vertual test – draifni taklif etadi.

Ba’zi bir tovar va xizmatlar fizik ko’rinishga ega emas balki bilim va malaka, tajriba ko’rinishga ega. Shunday tovar va xizmatlar raqamli ko’rinishni olishi mumkin va u elektron tovar va xizmat sanaladi. Masalan: elektron magazinda sotuvchining yoki ma’lum bir mutaxassisning tajribasi, tavsiyasi, programma ko’rinishga beriladi. Ba’zi bir jarayonlar borki ko’k-ko’k ishtirokchilarning muloqoti orqali olib boriladi. Masalan: kutubxonalar ilgari biror-bir ma’lumot uchun gazeta va jurnallardan va kitoblardan qirqimlar yoki ma’lumotlar taklif etadi. Ushbu jarayonlar elektron ko’rinishda osonlikcha bajariladi.

Barcha elektron tovar va xizmatlar 3ta kategoriya bo’yicha tasniflanadi.

Axborot va qiziqtiruv tovar va xizmatlar:

Ommaviy axborot vositalari

Mahsulot haqida ma’lumotlar, yo’riqnomalar

Grafik materiallar (rasmlar, kalendarlar, kartalar)

Audio materiallar (musiqa yozuvlari, nutqlar)

Video materiallar (kinofilm, klip…)

Simvol va konsepsiyalar:

Sport tadbirlarga biletlar, aviabiletlarni buyurtmalari, turli xil kuponlar, mehmonxonada joyini bronlashtirish

Moliyaviy sertifikatlar, cheklar, kredit kartochkalar

Jarayon va xizmatlar guruhi:

Davlat tashkilotlarni aholiga ko’rsatayotgan xizmatlarning ofitsial kvitansiya yoki hujjatlar

elektron jo’natmalar (xatlar, faks, telefon qo’ng’iroqlari)

biznes jarayonlardagi buyurtmalar, buxgalterlik provodkalar, shartnomalar…

masofaviy o’qitishlar, mediana xizmatlari va turli interfaol xizmatlari

Barcha elektron tovar va xizmatlar o’zining axborotiga ega bo’lib asosida axborot yotadi va raqamli axborot tovar va xizmatlarga quyidagi xususiyatlar xosdir:

Buzilmaslik xususiyati - ya’ni yaratilgan axborot tovar cheklanmagan muddatda foydalanishga yaroqlidir. Vaqti-vaqti bilan himoyalangan holda.

O’zgartirish osonlik xususiyati - ya’ni elektron Tovar osongina o’zgartirish xususiyatiga ega. Lekin ayrim tovar va xizmatlar osongina o’zgartirmaslik uchun maxsus Adobe Reader deb nomlangan dastur orqali pdf-kengaytmasini oladi va oson o’zgartirish xususiyatini o’zgartiradi.

Ovoz va tasvirning yorqinligi barcha elektron tovar va xizmatlar ovozli tasvirli ko’rinishni olishi mumkin.

Elektron biznesda barcha tovar va xizmatlar 4 ko’rinishga ega.

Matnli kengaytmalari - txt, doc, xls va boshqalar.

Grafik ko’rinish - jpg, bmp, jpeg.

Audio format - mp3, wave.

Video format - mp4, date, avi.

Ushbu formatlar quyidagicha tasniflanadi.

1.Yetkazib berish bo’yicha

Oson yetkazib beriladigan

Interaktiv

Yetkazib beriladigan tovarlarga va xizmatlar yuklanishda tezgina yuklanadi yoki sekin-asta yuklanadi. Interfaol tovar va xizmatlar esa serverga ulanib yetkazib beruvchi bilan muloqotga keyin yetkazib beriladi.

2.Vaqt bo’yicha bog’liqligi

a) tez qadr-qimmatini yo’qotuvchi

b) qadr-qimmatini yo’qotmaydigan

2. Elektron biznes marketingida tovar siyosati.

Raqobat sharoitlarida biznesda muvaffaqiyat xaridorlik extiyojlarini maksimal qoniqtirishga bog’liq bo’lib, bu hozirgi vaqtda xaridorlarga taklif etiluvchi tovar va xizmatlarning individuallashtirilishiga olib keladi. Bu holda internet xaridorlar extiyojlarini aniqlash, ular bilan ikki tomonlama munosabatlar o’rnatish va ularga zarur tovar, xizmatlarni realizatstiya qilishning juda samarali vositasidir. G’arb marketologlari istemolchiga yondashuvning individuallashtirish jarayonini «kastomizastiya» atamasi bilan belgilaydilar. Kastomizastiyaning asosiy vazifasi-iste’molchida ish shaxsan u uchun qilinayotganligi xisini yaratishdir. Bu muammoni hal etish uchun marketing-miks marketing vositasi qo’llanadi, uning birinchi elementi tovar siyosatidir.Umumiy tovar siyosatiga nisbatan internet muhitida an’anaviy marketingning barcha asosiy prinstiplari qo’llanishi mumkin.Biroq internetdan eng muvaffaqiyatli taklif etiluvchi mahsulotlar tasnifi o’z xususiyatlariga ega. Mahsulotlarning ikki asosiy guruhini ajratish mumkin: axborot va moddiy mahsulotlar.

Internet tarmog’i boshidan ma’lumot uzatish uchun mo’ljallangan, shuning uchun an’anaviy on-layn mahsulotlari uchun sotuv usuliga ko’ra eng moslashtirilgan hisoblanadi. (masalan, dasturiy vositalar, ma’lumot) mahsulot brendini bu holda shuningdek asosan on-layn tartibida o’tkaziladi. Ma’lumot bepul ham, ma’lum to’lov evaziga ham berilishi mumkin. Bepul ma’lumot foydalanuvchilarni web-serverga jalb etish ko’rinishida kompaniya savdo markasini reklama qilish va ilgari surish, firma savdo markasining tanilishida va boshqalar uchun xizmat qiladi.

Pullik ma’lumot vosita tovar vazifasini bajaradi va firma tomonidan daromad olinishiga xizmat qiladi. Bu turdagi modelning realizastiyasiga internet axborot – intensiv muhit ekanligi ta’sir ko’rsatadi.Bepul beriluvchi ma’lumotning katta hajmi pullik ma’lumotga nisbatan salbiy munosabatni shakllantirgan.Foydalanuvchi o’zini qiziqtirayotgan ma’lumotni boshqa serverlarda izlamasligi uchun firma o’ziga xos noyoblikka ega bo’lishi kerak.Foydalanuvchilarni jalb etish uchun u noyob ma’lumotlar, qo’shimcha xizmatlarni taqdim etish yoki iste’molchilarni motivastiyalashning boshqa usullaridan foydalanishi kerak.

Boshqa guruhni moddiy mahsulotlar tashkil etadi. Ba’zan ularni yana tranzakstiya mahsulotlari deb ham ataydilar. Tranzakstiya ostida, ma’lumotdan tashqari, biron bir narsaning xaridorga sotuvchidan uzatilishi, berilishi tushuniladi.Tranzakstiya ko’p hollarda pul kuchirilishini o’z ichiga oladi, bu aslida qoida bo’lmasa ham.

Internetda quyidagi tovarlar eng sotiluvchanlikka ega:

- xarid qilish uchun ancha ma’lumot hajmining tahlilini talab etuvchi yuqori texnologik mahsulotlar. Internet barcha zarur ma’lumotni iste’molchi tomonidan tahlil qilinishi uchun web-serverga taqdim etish imkoniyatiga ega. Bunday mahsulotlar misoli elektronika va avtomobillar bo’lishi mumkin;

-o’rtacha yoki yuqori narxga ega mahsulotlar;

- texnika mahsulotlari, chunki bugungi kunda internet texnik ma’lumotga ega kishilar tomonidan keng foydalaniladi;

- yangi mahsulotlar, chunki iste’molchilar bunday mahsulotlar to’g’risida zarur ma’lumot berilishiga muxtojlar. Internet bo’yicha kitoblar, kompakt –disklar, videokassetalar, kompyuterlar, telefonlar, ofis va turmush texnikasi faol realizastiyalanadi. Masalan, Inter Monitor ma’lumotlariga ko’ra kitoblarning internet sotuvi 26% ni, kompakt disklar esa shaxsiy maqsadlarda xarid qilingan narsalarning 10% ni tashkil etadi.

Bunday mahsulotlar xususiyati shundaki, iste’molchi zarur ma’lumotni tarmoqda olish, off-layn do’konlardan yoki internet-do’konda buyurtma berib sotib olish mumkin.

Tovar siyosatining muhim elementi servis xizmati tizimidir. Iste’molchilar servisi va quvvatlanishi internetda quyidagi shakllarni qo’llash hisobiga ancha kengaytirilishi mumkin.

1) qo’shimcha ommaviy ma’lumot.

Firmalar internetda iste’molchilarga berish uchun ma’lumotning ancha hajmini joylashtirish imkoniga ega. Bu ayniqsa yuqori texnologik mahsulot holida juda muhim.

2) FAQ(Frequently Asked Questions)- tez-tez beriluvchi savollar. Bunday ma’lumot taqdimoti nafaqat mavjud, balki potenstial mahsulot iste’molchilari uchun, ularni aynan shu firmada xarid qilishga undash uchun zarur. Bunday imkoniyatlar ma’lumot quvvatlanishni talab etuvchi xar qanday mahsulotga yoyiladi.

3) qo’shimcha teskari aloqa mexanizmi. Internetdan iste’molchilar bilan samarali teskari aloqani tashkil etishda foydalanish mumkin bo’lib, bu iste’molchilar va firmalarning interfaol o’zaro harakati imkoniyatini kengaytiradi.

4) an’anaviy va ustama xarajatlarning qiskarishi. Quvvatlanishning qo’shimcha servisi teskari aloqa boshqa turlariga muvofiq, ularni ta’minlash xarajatlarining kamaytirilishiga olib keladi.

Tovarlar va xizmatlar yetkazish tizimi. Xaridor buyurtma bergan tovarni mumkin qadar qisqa muddatda unga yetkazilishi kerak. Aks holda elektron biznes bilan bog’langan faoliyat samarasiz bo’lishi mumkin. Elektron magazinlarda sotib olingan tovarlar va xizmatlarni yetkazilishi ikkita asosiy usulda amalga oshirilishi mumkin. Birinchidan, an’anaviy transport va pochta vositalarini qo’yilgan holda. Ikkinchidan, aloqani elektron kanallaridan foydalanib. Bu holda kerakli raqamli va boshqa ma’lumotni (masalan, dasturiy mahsulotlarni, jurnallar, gazetalar, musiqa asarlarini elektron nashrlarini) etkazish ko’zda tutiladi.

Marketing xizmati. Marketingning asosiy vazifalarini yechish yuklatilgan bo’limlari quyidagilardir: sotuv bo’limi, narxni shakllantirish bo’limi, shaxsiy Web-sahifalar dizayni hamda reklama bo’limi. Internet tarmog’ida marketing faoliyati ikkita asosiy turga bo’linadi:

1. Internetning oddiy foydalanuvchisi sifatida faoliyat yuritish. Bu usul uchun ma’lum cheklashlar xos bo’lib, ular ushbu muhitni kommunikatsiya imkoniyatlarini faqatgina qisman qo’llashga ruxsat beradi.

2. Internet tarmog’i imkoniyatlarini qo’llashda eng faol va bevosita qatnashish. Eng kamida bu Web-sahifa yoki shaxsiy Web-server bo’lishi mumkin, ko’pi bilan esa – imkoniyatlar cheksiz. Internetda firmani vakolatini amalga oshirish yoki interfaol magazin tashkil qilish mumkin.

Internetdan elektron bozorni marketing tadqiqotlari uchun samarali foydalanish mumkin. U birlamchi ma’lumotlarga bevosita asoslangan (tarmoqda firma tomonidan olib borilayotgan tadqiqot doirasida olingan), shuningdek Interetda e’lon qilingan ma’lumotlarga asoslangan ikkilamchi marketing tadqiqotlarini ham olib borish imkoniyatini beradi. Internet tarmog’idan tovar bozorlarini tadqiq qilish uchun, ularning tuzilmasini o’rganish uchun yoki xaridorlarni real hamda salohiyatli guruhlari tarkibini o’rganish uchun foydalanish mumkin.

Internetdagi reklamaning o’ziga xosligi shundaki, uning bosh elementi bo’lib firma web-serveri hisoblanadi. Uning asosida reklama tadbirlarining butun majmui shakllantiriladi. Web-server egasining muhim asosiy vazifasi uni reklamasini olib borishdan iborat. Internetda reklamaning eng keng tarqatilgan elementi bo’lib bannerlar hisoblanadi. Bannerli reklama web-sahifa yoki web-serverga tashrif etuvchilarni jalb qilishning eng ommalashgan va samarali usullardan biri hisoblanadi. U shuningdek imidj reklamasini olib borishning qudratli instrumenti hisoblanadi. Banner GIF yoki JPG formatidagi to’rtburchak tasvirdan iborat. Undan tashqari, JAVA, Shock Ware va boshqa texnologiyalar yordamida yaratilgan bannerlar ham uchraydi. Banner odatda noshirning web-sahifasida joylashtiriladi hamda reklama beruvchining serveriga giperishoraga ega bo’ladi.

Internet muhitida firma faoliyatini reklama qilishning asosiy usullari quyidagilardir:

- web-sahifani yaxshi tayyorlangan, demak jozibali dizaynini ta’minlash;

- serverni izlash mashinalarida ro’yxatga olish;

- web-kataloglarda serverga bepul ishoralarni joylashtirish;

- “oltin sahifalarda” ishoralar berish;

- boshqa serverlarda ishoralar joylashtirish;

- eng ko’p tashrif etiladigan serverlarda pullik e’lonlar berish;

- boshqa serverlarda firma serveriga ishoralari bor materiallarni e’lon qilish;

- elektron pochta orqali manfaatdor mijozlarga server haqida xabarlarni vaqti-vaqti bilan jo’natish;

- o’zaro bog’langan mazmundagi telekonferentsiyalarda qatnashish;

- firmani reklama mahsulotining barcha turlarida, shuningdek reklamani an’anaviy turlarida ham, server nomidan foydalanish.

Web-sahifalar, web-serverlar dizayni bo’limi. Mazkur bo’lim xodimlari ishining mazmuni faqatgina web-sahifalar dizayni bilan cheklanib qolmaydi. Ularni sifatini baholash mezonlari turlichadir (tashqi ko’rinish, navigatsiyaning qulayligi, xaridorga e’tibor, qaytishning osonligi, servisli qo’llab-quvvatlash, tovar haqida ma’lumot mavjudligi, tovarning narxi, tovarning assortimenti va b.).

Shunday qilib, elektron biznes tizimi infratuzilmasining tarkibi hamda loyihalashtirish va iqtisodiy jihatdan asoslashni dastlabki bosqichidayoq hal qilinishi kerak bo’lgan murakkab muammolar haqida aniq tasavvurga ega bo’lib, Internet tarmog’ida samarali hamda ishonchli amal qiladigan virtual magazinni tashkil qilishga sarflanadigan mehnat va vaqt xarajatlarini minimallashtirish mumkin.