V. V. Petrov aniqlagan. Ishlab chiqarishdagi elektr jarohatlarini ancha keyin: 1863 yilda o’zgarmas va 1883 yilda o’zgaruvchan tokni ta’siri yozilgan

Ichki organlarni qarshiligi
asosan tok kuchlanishiga bog’liq va 300-600 om 
bo’ladi. 
Inson tanasini 
umumiy qarshiligi
ham tokni kuchlanishiga bog’liq, lekin 
chiziqli emas, kuchlanishni ko’payishi bilan umumiy qarshiligi kamayadi va 300 V 
kuchlanishida ichki organlarni qarshiligiga yaqinlashadi. 
2 
Vl + 
{2¥C
h
R
h
)
 
R
h
= 2R
H
+ R
h
- inson tanasini aktiv qarshiligi, Om; C
H
~ 0,5 - inson tanasining 
zichligi, Ф; f - tok chastotasi, Gz 
33-
rasm. Inson tanasini qarshiligi tokni kuchlanishiga bog’liqi 1, 2) 
o’zgaruvchan tokni, 50 gs; 3 ,4) o’zgarmas tok 
Shunday qilib inson tanasini elektr tokiga ko’rsatayotgan qarshiligi bir tekis va 
mo’tadil emas. Shu qarshiliklar bilan hisob-kitob qilish o’ziga hos qiyinchiliklarga 

---

6
duch keladi. Hisob-kitobni onsonlashtirish niyatida amaliyotda yetarli aniqlik 
darajasida inson tanasini qarshiligini R
h
= 1000 Om ga teng deb qabul qilingan. 
15.3 Insonni elektr tokidan shikastlanishining asosiy omili 
Elektr shok elektr tok ta’siriga ko’rsatgan tanani og’ir nerv- reflektori 
reaksiyasi. Shu holatida qon aylanishi, nafas olishi, asab tizimi va boshqa 
tizimlarni buzilishiga olib keladi. Shu daqiqadan so’ng tanani to’lqinlanishi fazasi 
boshlanadi: arteriya bosimi ko’payadi, o’g’rig’iga reaksiya hosil bo’ladi, va 
hakazo. Shundan keyin esa tormoz fazasi boshlanadi: nerv tizimi bo’shashadi, 
arterial bosimi kamayadi, nafas olishi susayadi va depressiya holati boshlanadi. 
Shok holati bir necha minutdan bir sutkagacha davom etishi mumkin. Shundan 
keyin odam asta-sekin sog’ayib ketadi, yoki biologok o’limi holatiga o’tib ketadi. 
Insonni elektr tokidan shikastlanishining asosiy omillariga: tokning turi, inson 
tanasidan o’tayotgan tokni davom etish muddati, tokni o’tgan yo’li, tokni 
chastotasiga, insonni shaxsiy hususiyatlarga bog’liq. 
a)