V. V. Mayskiy

adrenalin
yoki 
noradrenalin
ta’sir
etuvchi yoki shular javobgar, javob 
beruvchi… 
 Adrenalin
(lot. ad-
“yonida”
va renalis-
“buyrakka oid”
), epinefrin, suprarenin degan soʻzlar 
ham shu ma‘noni bildiradi. Ya‘ni buyrak usti bezi magʻiz qavatining asosiy gormoni 
pirokatexin hosilasi hisoblanadi. 
Efferent innervatsiya tizimida adrenergik sinapslar postganglionar simpatik (adrenergik) 
tolalar oxiri va effektor a‘zolar hujayralari bilan hosil boʻladi(simpatik: 
simpatiya
-
―
yoqtirmoq
‖ soʻzidan olingan , bunga sabab inson kimnidir/nimanidir yoqtirib qolganda 
yuzaga keluvchi belgilar paydo boʻlishi aynan simpatik nerv bilan namoyon boʻlishi).
Adrenergik tolalarning tarmoqlanib ketgan oxirlarida mediator noradrenalinni oʻz ichiga 
olgan koʻplab varikoz (tuguncha) kengaymalar mavjud bularni presinaptik kengayma desak 
ham boʻladi, aynan presinaptik tola oxiri shu kengaymani hosil qilgani uchun. Varikoz 
kengaymalarda noradrenalinning asosiy miqdori vezikulalarda boʻladi. 
Noradrenalin hosil boʻlishi quyidagicha.: Tirozin varikoz kengaymalariga kirib boradi, bu 
esa tirozin gidroksilaza ta‘sirida DOFA (dioksifenilalanin) ga aylanadi. 
Dofamin DOFA dekarboksilaza ishtirokida DOFA dan hosil boʻladi. Faol transport orqali 
(VMAT) dofamin vezikula membranasiga kirib boradi va vezikula ichida noradrenalinga 
aylanadi (15-rasm). Nerv impulsi kelganida presinaptik membrananing depolarizatsiyasi 
sodir boʻladi, potensialga-bogʻliq boʻlgan Ca
2+
kanallari ochiladi, Ca
2+
ionlari varikoz 
kengaymalari sitoplazmasiga kiradi, bu esa vezikulalar ekzotsitozini va noradrenalinni 
sinaptik yoriqqa chiqarilishini ta‘minlaydi, bunda Ca
2+
unga sezgir boʻlgan sinaptotamin
1
ga 
ta‘sir qiladi ikkinchi tomondan SNARE kompleksini mustahkamlashda ham ishtirok etadi 
(fiziologiya kursidan qidiring yoki keltirilgan 
manbaa
 dan izlang)
. 
Noradrenalin effektor hujayrasining postsinaptik membranasining adrenergik retseptor-
lariga ta‘sir qiladi. Mediatorning ta‘siri qisqa muddatli, chunki ularning aksariyati (taxminan 
80%) nerv oxirlari (neyronal tutilishi) bilan qayta ushlanadi (NAT-NorAdrenalin 
Transporteri). Varikoz kengaymalar sitoplazmasida noradrenalinning bir qismi MAO 

---

106 
Manbaa:
@pharma_baza
(MonoAminOksidaza) ta‘sirida dezaminlanadi, ammo noradrenalinning asosiy qismi 
vezikulalar 
(vezikulyar tutilish)
bilan ushlanadi. 
Noradrenalin oz miqdori efektor hujayralari tomonidan ushlanadi 
(ekstroneyronal tutilish)
– 
bu ish EMT orqali amalga oshadi.