V. V. Mayskiy

Analgetiklik faollikka ega dori moddalar klassifikatsiyasi: 
1.Markaziy ta‘sirli moddalar: 
■ Opioid (narkotik) analgetiklar
■ Noopioid analgetiklar 
■ Aralash ta‘sirli analgetiklar 
2. Nosteroid yalligʻlanishga qarshi moddalar (nonarkotik analgetiklar)
10.1 Opioid ( narkotik ) analgetiklar 
Opiy (grek. 
Opos – sharbat
) koʻknor oʻsimligi (Papaver somniferum) pishmagan kapsulalari 
kesilganda ajraladigan shiradan ajrtib olinadi. Opiy preparatlari kuchli ogʻriqlarda, 
xavotirlanishda, uyqusizlikda, yoʻtalga qarshi dori vositasi sifatida, diareyada qoʻllaniladi. 
Opiy tarkibiga 20 madan ortiq alkaloidlar kiradi. Ulardan:
fenantren unumlari
– morfin, kodein analgetiklik xususiyatini namoyon qiladi.
Izoxinolin unumi
-papaverin analgetik hisoblanmaydi, bu alkaloid miotrop spazmolitik ta‘sir 
koʻrsatadi, ichki organlardagi va tomirlardagi silliq muskullarni boʻshashtiradi. 
Opiy tarkibida 10% morfin saqlaydi va asosiy farmakologik xususiyatlarini namoyon qiladi.
 
Morfin
1806 yilda opiydan ajratib olingan va dorivor modda sifatida qoʻllanilgan. 
Morfin odam organizmida spetsifik boʻlgan opioid retseptorlarni stimullaydi.
 
(myu), 
 
(kappa),
 
(delta)
retseptorlar farqlanadi (5-jadval).

---

160 
Manbaa:
@pharma_baza
Bu retseptorlarning endogen ligandlari aniqlangan - 
enkefalin, endorfin, dinorfin
. Bu 
moddalar tegishli opioid retseptorlarni stimullaydi, stimullovchi ta‘sir xarakteri turlicha. 
Turlari: 
■ Toʻliq agonist
- shu sistema uchun maksimall ta‘sir effektini chaqiradi 
■ Qisman agonistlar
-opioid retseptorlarni kuchsiz stimullatdi