V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Polietilenglikolli asoslar.
Bu asoslar qattiq va suyuq polietilenglikollarni 
eritish bilan olinadi. Polietilenglikollar (PEG) yoki polietilenoksidlar (PEO) 
sintetik moddalar bo„lib, etilenglikol yoki oksietilenni suv yoki kaliy ishqori bilan 
polimerizatsiya qilish yo„li orqali olinadi. Suvda eriydigan bunday asoslar xorijiy 
davlatlarda XX asrning 40 yillaridan boshlab, asosiy o„ringa chiqib oldi. Bu 
ularning quyidagi afzalliklari bilan tushuntiriladi: 
1. Suvda yaxshi eruvchanligi va tarkibida hattoki molekulyar massasi 
1 000 000 gacha bo„lgan polimer gomologlarini saqlashi. Bunday asoslardan 
tayyorlangan surtmalar suv bilan yaxshi yuviladi, ayniqsa terini zararlamaslik 

---

118 
uchun yuvib tashlash lozim bo„lganda, shuningdek soch uchun mo„ljallangan 
surtmalarda ular qo„llanilgandan so„ng yuvib tashlash mumkin. 
2. Ham gidrofil, ham gidrofob xossaga ega bo„lgan moddalarni erita olish 
xossasiga ega ekanligi. 
3. Spirtda yaxshi erishi va suvli eritmalarda elektrolitlarni hech qanday 
dissosatsiyaga uchratmasligi.
4. Parafin va glitseridlar bilan yaxshi aralashish hisobiga turg„un, har ikki 
turdagi psevdoemulsiyalarni hosil qila olishi. Moyni suvdagi emulsiyasiga 
hoxlagan miqdorda polimer qo„shish mumkinligi. 
5. Teriga yaxshi surtilish va unda bir xilda tarqalishi. PEG terida gaz 
almashinishiga va bezlar faoliyatiga xech qanday salbiy ta‟sir qilmaydi. 
Qo„llanilgandan so„ng ham teri yoki shilliq qavatning dastlabki holatini saqlab 
qoladi.
6. Tarkibida birlamchi gidroqsil guruhini saqlaganligi uchun kuchsiz 
baktereotsid ta‟sirga ega bo„lib, shuning uchun ham bu asoslarda tayyorlangan 
surtmalar mikroorganizmlarga nisbatan turg„un va ularni ko„proq muddat har 
qanday haroratda ham saqlash mumkin. 
7. Bu asoslarning osmotik faolligi zararlangan yaralarni tozalashda qo„l 
keladi. Bunday holatlarda PEG ham yuvuvchi, ham tozalovchi vazifasini o„taydi. 
Ularning osmotik faolligi esa dori moddalarini penetratsiyasini oshiradi. Natijada 
surtma tarkibidan suyuqlikka o„tgan dori moddasi to„qimalardan oson o„tadi.
PEG deyarli jahonning barcha davlatlarini farmakopeyalariga kiritilgan 
bo„lib, bu asoslardan birinchi bo„lib 1956 yilda surtmalar texnologiyasida 
M.X.Gluzman va B.I.Dashevskiylar foydalanganlar.