V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Gidrofil asoslar. 
Bu guruhga mansub bo„lgan surtma asoslari teriga surtilganda o„zlaridan 
hech qanday iz yoki dog„ qoldirmaydi. Ular teriga surtilgandan so„ng har xil vaqt 
oralig„ida qurib, bir necha vaqt oralig„ida terida ushlanib turilib, so„ng birdaniga 
so„riladi. Suvning bug„lanishi terining haroratiga bog„liq ekan, bu guruh asoslari 
xo„l bog„lamlarga o„xshash sovutuvchi ta‟sirga ham ega. Ular ko„plab dori 
moddalari bilan mos keladigan asoslar bo„lib, tashqi suvli fazalaridagi dori 
moddalarini organizmning to„qimalariga oson o„tkazadi. Ular fizik-kimyoviy 
xususiyatlari bilan suvda erimaydigan, lekin suvda bo„kadigan yuqori molekulali 
brikmalar (YUMB), kolloid gellar (yarim kolloidlar) va dispers kolloid moddalarga 
o„xshashdir. 
Sovunli asoslar.
Bu asoslar asosan ixtiol, qora moy va boshqa moddalardan 
surtmalar tayyorlashda keng qo„llaniladi. Sovunli asoslar sovunni suvda qizdirish 
yo„li bilan eritish orqali yoki ularni suvni glitserin bilan aralashmasi, stearin 
kislotasini potash bilan yoki kalsiyli soda bilan aralashmasida eritish orqali olinadi. 
Natijada har xil qovushqoqlikdagi gidro yoki glitsero gellar hosil bo„ladi. Kaliyli 
sovunlar ancha yumshoq gellarni hosil qiladi. Sovunli asoslar teri orqali oson 
so„riladi. Ular yuqori gidrotrop xossali bo„lganligi uchun moyli asoslar bilan 
yaxshi aralashib, emulsion asoslar hosil qiladi. Sovunli asoslar ishqoriy sharoitga 
ega bo„lganligi uchun ham ularni butunlay indifferent deb bo„lmaydi. 
Jelatin-glitserinli asoslar.
Bu asoslar tarkibida turli xil miqdorlarda jelatin 
(1-3%) va glitserin (10-30%) saqlaydi. Bu asosni tayyorlash uchun bo„laklarga 
bo„lingan jelatin belgilangan miqdordagi suv bilan aralashtirilib, 3-4 soatga 
bo„ktirish uchun qoldiriladi. So„ng glitserin qo„shilib, suv hammomida qizdirish 
bilan bir jinsli massa hosil bo„lgunga qadar aralashtiriladi. Natijada teriga oson 
surtiladigan va teridan tez yuviladigan massa hosil bo„ladi. Biroq ular tez buziladi. 
Tabiiy polisaharid eritmalari.