V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Diklofenak natriy shamchasi ishlab chiqarishni texnologik sxemasi 
Олинди 
Бажарилди 
Хосил бўлди 
Суппоцир 
(витепсол ѐки 
эстаринум) 
Иситиш 
Суюқ суппоцир 
(витепсол ѐки 
эстаринум) 
Цетил спирти 
Аралаштириш 
Диклофенак 
натрий 
Аралаштириш 
Поливинилхлори
дли пленка 
Шамча уячалари 
Қиздириш 
Қуйиш 
Совутиш 
Қадоқлаш 
Баҳолаш 
Картон қути 
Тайѐр маҳсулот 

---

155 
SHamchalar ishlab chiqarishni rivojlantirish 
SHamchalarni quyidagi bir necha yo„nalishlar bo„yicha rivojlantirish 
mumkin: 
1.
Liofilizatsiyalangan shamchalar. Bunday shamchalar katta tashqi 
yuzaga va yuqori g„ovaklikka ega bo„lganligi sababli to„g„ri ichak shilliq 
qavatidagi juda kam miqdordagi sekretsiya xisobiga ham oson parchalanadi va 
eriydi. Natijada shamcha tarkibidagi asosiy ta‟sir etuvchi modda shuncha tez va 
ko„p miqdorda qonga so„riladi. Qolaversa, bunday shamchalar tayyorlashda dori va 
yordamchi moddalardan tayyorlangan suvli suspenziyalar va emulsiyalar 
qoliplarga quyilgandan so„ng, chuqur muzlatish uchun qoldiriladi (liofilizatsiya). 
2.
G„ovak shamchalar. SHamchalar bilan to„g„i ichak shilliq qavatining 
muloqotini yaxshilash va buning natijasida shamcha tarkibidagi dori moddasini 
shamcha tarkibidan ajralib chiqishini osonlashtirish uchun g„ovak shamchalar 
taklif qilindi, bunda 600 mm.s.u. teng bosim ostida suyultirilgan shamcha massasi 
qoliplarga quyiladi.
3.
Kovak yoki ichi bo„sh shamchalar. SHamcha tarkibidagi asosiy ta‟sir 
etuvchi moddani shamcha tarkibidan tezroq va to„liqroq ajralib chiqishi uchun 
kovak yoki ichi bo„sh shamchalarga dori moddasining eritmasi, suspenziyasi yoki 
emulsiyasini quyish orqali kovak yoki ichi bo„sh shamchalarni olish mumkin. 
4.
Ko„p qavatli shamchalar. Bir qancha davlatlarda ikki yoki ko„p qavatli 
shamchalar texnologiyasi bo„yicha patentlar olingan bo„lib, bu shamchalarning 
qobiqlari past suyuqlanish haroratiga ega bo„lgan, o„z tarkibida mahalliy ta‟sir 
etish xossasiga ega bo„lgan dori moddasini saqlagan (anestezin, belladonna 
ekstrakti) asoslardan tayyorlanadi. O„zagiga esa organizmga rezorbtiv ta‟sir 
ko„rsatadigan dori moddasi kiritiladi. O„zak sifatida yuqori suyuqlanish haroratiga 
ega bo„lgan asoslardan foydalaniladi. 
5.
Plyonka bilan qoplangan shamchalar. Dori moddasini rektal yo„l bilan 
organizmga kiritishda uni kerakli organ va to„qimalarga etkazib berilishini 
Ректал суртмалар 
Ректал капсулалар
Ректал аэрозоллар
Ректал тампонлар 
Ректиолалар