V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Presslash usulida shamchalarni tayyorlash.
Bu usulda shamchalarni 
tayyorlash, tabletkalarni zarb bilan ishlaydigan tabletka mashinalarda tayyorlash 
usuliga o„xshaydi. Buning uchun shamcha tarkibiga kirgan asosiy komponentlar: 
dori moddalari va shamcha asosi sovutgich kamerasida 3-5
o
S haroratgacha 
sovutiladi va mayda, upa ko„rinishigacha maydalanadi, aralashtirilib presslanadi. 
Massaning ba‟zi bir texnologik xossalarini yaxshilash uchun unga laktoza, 
saxaroza, aerosil va boshq. to„ldiruvchi yordamchi moddalardan 10-20% 
miqdorida, sirpantiruvchi modda sifatida esa kraxmal, aerosil va boshq. yordamchi 
moddalardan 3-5% miqdorida qo„shish mumkin. Tarkibiy qismlarni maydalashdan 
maqsad massani o„z vaqtida qolipga tushib turishini, qolaversa shamchalar 
massasining doimiyligini saqlashdan iborat. 
Ishlab chiqarishda yurak glikozidlari, bir qator issiqlikka chidamsiz bo„lgan 
(termolabil) moddalar, gormonal dori vositalari va biogen stimulyatorlardan 
shamchalar tayyorlash aynan mana shu presslash usuli orqali amalga oshiriladi. 
Usulning samaradorligi soatiga 40000-100000 dona shamcha tayyorlashga teng. 

---

146 
SHamchalarni presslash usulida tayyorlaydigan tabletka mashinasiga 
o„xshash qurilma 
1-
stol; 
2-
hampa; 
3-
yuklovchi qurilma; 
4-
yuqorigi puanson; 
5-
puanson tutgich; 
6-
shatun; 
7-
8- ekssentriklar; 
9-
val; 
10-
quyi puanson; 
11-
qolip. 
Quyish usuli bo„yicha shamchalar tayyorlash
. Bunda, dori moddasi 
shamcha asosining hajmini oshirish ko„rsatkichi inobatga olinadi. Agar dori 
moddasi asosning umumiy hajmini 5%dan kam qismini tashkil etsa yoki dori 
moddasi asosda yaxshi erisa, bu ko„rsatkichni inobatga olmasa ham bo„ladi. Aks 
holda “o„rin olish koeffitsienti” yoki “teskari o„rin olish koeffitsienti” orqali dori 
moddasi va asosning aniq miqdorini xisoblab topish zarur.
Quyish usuli bo„yicha shamchalar ishlab chiqarish quyidagi asosiy 4 bosqich 
asosida olib boriladi: 
-
shamcha asosini tayyorlash; 
-
shamcha asosining tarkibiga dori moddasini kiritish; 
-
shamchalarni shakllantirish (quyish); 
-
shamchalarni qadoqlash va o„rash. 
SHamchalarni quyish usulida tayyorlash va bir vaqtning o„zida quyish va 
qadoqlash uskunasi “Servac – 200 S” (Germaniyaning “Xefliger”va “Karg” 
firmalari tomonidan taklif qilingan) yoki uning asosida bugungi kunda ishlab 

---

147 
chiqarishga tatbiq qilingan boshqa turdagi asbob-uskuna yoki qurilmalarda olib 
boriladi.