V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

7.2-§.  PORTLASHNI QO‘ZG‘ATISH VOSITALARINI 
JOYLASHTIRISH (UPAKOVKALASH)
Kapsul-detonatorlar karton qutichaga 100 donadan tik holda joy-
lashtiriladi. Qutichalar esa 5 tadan karton g‘ilofga, ular esa o‘z navbati-
da 10 tadan ruxlangan (osenkovanniy) metall qutiga solinadi. Metall 

---

193
quti penal turdagi qopqoq bilan berkitiladi. Metall quti esa yog‘och-
dan yasalgan yashiklarga joylanadi. Metall qutilarning, karton g‘ilof-
larning qopqoqlariga va yashiklar devorlariga GOST da ko‘rsatilgan 
ma’lumotlarni yozib yoki etiketka yopishtirib qo‘yiladi.
Kapsul-detonatorlar 50 000 donagacha partiyalarda ishlab chiqa-
riladi. Kapsul detonatorlar uchun kafolatlangan foydalanish muddati 
2 yil deb belgilangan.
Bir zumda ishga tushadigan elektr detonatorlar ularning elektr 
zanjiriga ulanadigan simlarining uzunligi va ularning izolatsiyasiga 
bog‘liq ravishda har bir karton qutichaga 40–70 donadan joylashtirila-
di, ular o‘z navbatida metall qutilarga taxlanadi. Metall qutilar esa 
yog‘och yashiklarga joylanadi. Bir zumda portlaydigan elektr detona-
torlarning kafolatlangan saqlash muddati 2 yil.
Qisqa muddatga sekinlatib va sekinlatib portlatiladigan elek-
tr detonatorlar karton qutichalarga 30–80 donadan joylashtirila-
di. Metall qutilar qopqog‘iga etiketka yopishtiriladi, unda ish-
lab chiqarilgan zavodning indeksi, elektr detonatorlarning turi, 
qarshiligi, markasi, simlarining uzunligi, sekinlashish vaqtlari 
oraliqlari, qutidagi elektr detonatorlar soni, ishlab chiqargan parti-
ya nomeri, ishlab chiqargan vaqti, GOST yoki ТУ nomeri, qo‘lla
-
nish shartlari (quruq yoki suvli kavjoylarda, qanaqa elektr detona-
torlar bilan birga qo‘llanilishi) ko‘rsatiladi. Qutichalar ruxlangan 
(osenkovanniy) metall qutilarga zich joylashtiriladi, ular esa o‘z 
navbatida yog‘och yashiklarga joylashtiriladi. Bitta yashikka 1080 
tadan 1200 tagacha elektr detonator joylashtiriladi. Qisqa sekin-
latuvchi elektr detonatorlardan foydalanishning kafolatlangan 
muddati 2 yil.
Detonatsiyalanuvchi pilik 50 yoki 100 m dan qilib o‘ramlar-
ga  o‘raladi.  Detonatsiyalanuvchi  pilikning  ДША  turi  10  yoki  20 
o‘ramdan qilib yog‘och yashiklarga joylanadi, ДШВ turidagi pilik 
o‘ramlari esa zich yopiladigan metall bankalarga, ular esa yog‘och 
yashiklarga joylanadi. Ishlatishga kafolatlangan muddati me’yoriy 
ombor sharoitida saqlanganida ДША turi uchun 2 yil, ДШВ turi 
uchun  10  yil,  ДШ  turi  uchun  zich  yopilmaydigan  yashiklarda 
saqlanganida 3 yil.
O‘t o‘tkazuvchi pilik 10 m bo‘laklari doira shaklida har xil dia-
metrdagi o‘lchamlarga o‘raladi. Tayyorlangan o‘ramlar 25 donadan, 

---

194
birini ustiga ikkinchisini qo‘yib dastalab bog‘lab, ikki qator qilib 
yog‘och yashiklarga joylanadi. O‘t o‘tkazuvi pilik omborda odat-
dagi sharoitda saqlansa, kafolatlangan saqlash va ishlatish mudda-
ti ОШР turi uchun 5 yil, ОША turi uchun bir yil. Har bir yashik
-
ka o‘t o‘tkazuvchi pilikni saqlash va uni ishlatish haqida yo‘riqnoma 
solinadi.
Portlovchi moddalar va portlatish vositalari solingan yashiklar 
plombalab qo‘yilishi kerak. Har bir yashikka o‘chmaydigan rangda 
GOST va ТУ da belgilangan ko‘rsatmalar yozib qo‘yiladi yoki etiketa 
yopishtiriladi. Masalan, portlovchi moddalar solingan yashikda ish-
lab chiqargan zavodning indeksi, portlovchi moddaning shartli nomi,