V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

 Portlovchi moddalarning 
ishlash qobiliyatini aniqlash uchun 
МакНИИ ballistik mayatnigining 
sxemasi:
1
 – tirgak prizma; 
2
 – tortqich;  
3
 – mayatnik korpusi (tanasi);  
4
 – mayatnik kanali; 
5
 – og‘ish 
ko‘rsatkichi; 
6
 – mortira kanali;  
7
 – mortira.

---

124
chi modda ish qobiliyatini etalon portlovchi modda ko‘rsatkichi bi-
lan solishtirib hisoblashga asoslangan. Etalon portlovchi modda si-
fatida IV, V va VII guruhdagi saqlagichli portlovchi modda uchun 
uglenit Э-6 va III guruhdagi saqlagichsiz portlovchi moddalar uchun 
ammo nit 6ЖВ qabul qilingan. Ish qobiliyatini aniqlashda sinaladi
-
gan portlovchi modda zaryadi mortiraning portlatish kamerasiga 
joylashtiriladi.
Mayatniklar lebyodka yordamida nol holatiga tushiriladi. Og‘ish 
burchagini ko‘rsatuvchi strelka nol holatiga o‘tkaziladi va zaryad 
portlatiladi. Mayatnik strelkasi zaryad portlashi natijasida ma’lum 
burchakka o‘zgaradi. Fiksator shkalasi bo‘yicha mayatnikning og‘ish 
burchagi 0,1° aniqlikda hisoblanadi.
Sinalayotgan va etalon portlovchi modda zaryadini portlatish 
navbat bilan amalga oshiriladi. Bunda mayatniklarning o‘ng va chap 
portlatish kameralariga avval etalon portlovchi modda zaryadini, 
so‘ngra navbat bilan boshqa zaryadlar joylashtiriladi.
Og‘irligi 10±0,1 g, diametri 24 mm bo‘lgan portlovchi modda 
zaryadining har biri uchun uchtadan parallel sinash o‘tkaziladi. Eta lon 
va sinalayotgan portlovchi modda uchun sinov natijalaridan og‘ish-
3.5-rasm.