V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

Yer osti va yer sathidagi portlovchi materiallar omborlari-
ni yoritish va shamollatish.
 Barcha portlovchi materiallar doimiy 
ombori ikki xil usulda yoritilishi kerak: ishchi va avariya holatida-
gi. Portlovchi materiallar omborlari hududini, saqlovchi omborlarni 

---

199
yoritish tarmoqdagi kuchlanish 220 V bo‘lgan yoritish transformato-
ridan olinadi. Avariya holatida omborxonalarni yoritish uchun shaxta 
va konlarda qo‘llaniladigan akkumulatorli yoritkichdan foydalanish-
ga ruxsat etiladi.
Kamera va shaxtani portlovchi materiallar omborxonasiga olib 
boruvchi  lahimlar  gaz  portlash  xavfi  bo‘lgan  shaxtalarda  va  chang 
xavfi bo‘lgan qatlamlarni qazib olishda yoritish uskunalari portlashga 
xavfsiz etib ishlab chiqarilgan bo‘lishi kerak.
Gaz portlashi xavfi bo‘lmagan shaxtalarda yoritish uskunalari si
-
fatida ruda konlarida ishlashga moslangan yoritish turlari qo‘llaniladi. 
Yer osti omboriga keluvchi lahimlar, yordamchi kameralar lahim 
shiftiga osilgan yoritkichlardan yoritiladi. Portlovchi materiallar 
saqlovchi kamera (yacheyka) ombor oldidagi lahimlarning shiftiga 
yoritkich shunday osiladi-ki, har bir kamera eshigining yuqori qis-
midagi shamollatish teshigidan tushgan yorug‘lik kamera (yacheyka) 
ichini yetarlicha yoritadi.
Portlovchi materiallar saqlanadigan xona, kamera, yacheyka 
shamollatilishi va suv kirishidan saqlanishi kerak. Yer osti omborla-
rining alohida yo‘nalishdagi havo oqimi ombor va unga keladigan la-
himlarning toza havo oqimi o‘tayotgan lahimiga yo‘naltirilishi xavf-
sizlik qoidasiga muvofiq taqiqlanadi.
Yer sathidagi doimiy va vaqtinchalik portlovchi materiallar om-
borlari va jangovar patron tayyorlanadigan binolar yashin qaytar-
gich vositalar bilan jihozlangan bo‘lishi kerak. Har yili momaqaldiroq 
boshlanish davridan oldin yashin qaytargich yashin o‘tkazishga qar-
shiligini va uning zanjirining butligini tekshirib turish zarur. Yashin 
qaytargich zararlangan bo‘lsa, qayta ta’mirlanib, uning qarshiligi tek-
shirilib, tekshirish natijasi dalolatnoma bilan rasmiylashtirilishi shart.