|
Elastik modul E ning materialning erish nuqtasiga bog'liqligi
Material
|
E-1SG3, MPa
|
° C
|
Material
|
£ -10 "3, MPa
|
° C
|
Silikon karbid
|
355
|
2800
|
alyuminiy
|
70
|
660
|
Periklaza
|
246
|
2800
|
Qo'rg'oshin
|
15
|
327
|
korund
|
372
|
2050
|
Polistirol
|
3
|
300
|
Temir
|
211
|
1539
|
Kauchuk
|
0,07
|
300
|
Mis
|
112
|
1083
|
|
|
|
Materialning mexanik xususiyatlari "stress - nisbiy deformatsiya" (a - £) koordinatalarida sinov natijalari asosida qurilgan deformatsiya diagrammasi bilan tavsiflanadi.
Elastiklik moduli hosila dcy / d £ deformatsiya o'qiga qiyaligi tangensini aniqlaydi. Shaklda. 1.9 da elastik, egiluvchan, mo'rt va elastomer qurilish materiallari uchun s - £ egri chiziqlari ko'rsatilgan.
Shisha elastik mo'rt material sifatida deformatsiyalanadi (1.9-rasm, a). Polikristalli izotropik materiallar (metalllar, kristalli polimerlar va boshqalar) sezilarli stresslarda elastiklikni saqlaydi; ularning ko'pchiligi plastik sinishi bilan tavsiflanadi, a - £ diagrammasi bo'yicha A-B rentabellik maydoni bilan belgilanadi (1.9.6-rasm). Mo'rt sinish bilan plastik deformatsiyalar kichik (1.9-rasm, s).
* T. Jung (1773-1829), ingliz fizigi, shifokori va astronomi.
R.Guk (1635-1703), ingliz tabiatshunosi, astronomi, fizigi.
Ba'zi materiallarda kuchlanish va kuchlanish o'rtasidagi chiziqli bo'lmagan munosabatlar nisbatan past kuchlanishlarda namoyon bo'ladi. Shunday qilib, konglomerat tuzilishga ega bo'lgan materiallarda (har xil turdagi betonlar) u eng yuqori quvvatning 0,2 dan ortiq kuchlanishlarida ham aniq kuzatiladi.
deformatsiya
Guruch. 1.9. Deformatsiya diagrammasi:a) shisha; 6) po'lat; v) beton; d) elastomer
Elastomerlarning (kauchuklarning) elastik deformatsiyasi 100% dan oshishi mumkin. Dastlab, elastomer molekulalarining zanjirlarini to'g'rilash uchun past kuchlanish talab qilinadi. Molekulalar zanjirlari to'g'rilanganda, keyingi deformatsiyaga qarshilik kuchayadi, chunki deformatsiyalarning kuchayishi allaqachon to'g'rilangan molekulalarning bog'lanishlarining uzilishiga olib keladi (1.9-rasm, d).
Shunday qilib, deformatsiya diagrammalari elastik modulni aniqlash va kuchlanish holati darajasiga qarab uning o'zgarishini o'rnatish imkonini beradi.
Elastiklik moduli E materialning boshqa xususiyatlari bilan Puasson nisbati orqali bog'liq2... Bir o'qli kuchlanish s, bu o'q bo'ylab cho'zilish + £ va lateral yo'nalishlar bo'ylab siqilish - £ x va - £ y ga olib keladi, ular izotropik materialda tengdir.
Puasson nisbati yoki lateral siqish nisbati nisbatga teng:
// = - £ x / £ y.
Agar bir o'qli elastik yuk ostida materialning hajmi doimiy bo'lib qolsa, u holda eng katta nazariy qiymat q = 0,5 ga teng. Materialdagi tortishish va itarilish kuchlari turli yo'llar bilan atomlararo masofaning o'zgarishiga bog'liq, shuning uchun haqiqiy materiallarning Puasson nisbati qiymatlari nazariy jihatdan juda farq qiladi va bir-biridan farq qiladi: beton uchun - 0,17-0,2 , polietilen - 0,4.
Elastiklikning ommaviy moduli yoki bir xil siqilish (kuchlanish) moduli K, elastiklik moduliga quyidagi munosabat bilan bog'liq:
L '= L / [z (1-2x /)]. (1.20)
Kesish moduli elastik modulga Puasson nisbati bilan bog'liq:
G = E/ [2 (1 + //))(1.21)
P = 0,2 - 0,3 bo'lganligi sababli, G E ning 35 ^ 42% ni tashkil qiladi. Yuqoridagi K formulasidan foydalanib, biz quyidagilarni olamiz:
G- 3 £ (1 -2 //) / [2 (1 + //)] .(1,22)
Elastiklik moduli va Puasson nisbatini eksperimental ravishda aniqlagandan so'ng, berilgan formulalar yordamida siljish moduli va elastiklikning massa modulini hisoblash mumkin (bu formulalarni olish materiallarning qarshiligi kursida keltirilgan).
Kuch
Kuch - materiallarning tashqi kuchlar yoki boshqa omillar (cheklangan qisqarish, notekis isitish va boshqalar) ta'sirida yuzaga keladigan ichki stresslar ta'sirida yo'q qilishga qarshi turish xususiyati.
Materialning mustahkamligi ma'lum turdagi deformatsiyalar uchun aniqlangan yakuniy quvvat (yakuniy quvvat) R bilan baholanadi. Mo'rt materiallar (tabiiy tosh materiallar, beton, ohak, g'isht va boshqalar) uchun asosiy mustahkamlik xarakteristikasi bosim kuchi hisoblanadi. Qurilish materiallari heterojen bo'lganligi sababli, kuchlanish kuchi bir qator namunalar (odatda kamida uchta namuna) bo'yicha o'rtacha sinov natijasi sifatida aniqlanadi. Namunalarning shakli va o'lchami, ularning qo'llab-quvvatlovchi yuzalarining holati sinov natijalariga sezilarli darajada ta'sir qiladi.
Masalan, kichik kublar bir xil materialdan tayyorlangan katta kublarga qaraganda yuqori bosim kuchiga ega. Prizmalar bir xil kesimdagi kublarga qaraganda kamroq bosim kuchini ko'rsatadi. Buning sababi, namuna siqilganda uning ko'ndalang kengayishi sodir bo'ladi. Namunaning qo'llab-quvvatlovchi yuzlari va press plitalari orasidagi ishqalanish kuchlari namunaning plitalarga ulashgan qismlarini lateral kengayishdan va shuning uchun sinishdan saqlaydi. Namunaning o'rta qismlari, transvers kengayishni boshdan kechirayotganda, birinchi navbatda yo'q qilinadi. Shuning uchun, mo'rt materiallardan (beton, ohak, tosh va boshqalar) kublarni sinovdan o'tkazishda halokatning xarakterli shakli olinadi: ikkita kesilgan piramida hosil bo'ladi, buklangan tepalar (1.10-rasm). Agar siz kubning tayanch yuzalarini yaxshilab yog'lasangiz (masalan, kerosin) va shu bilan ishqalanish kuchlarini kamaytiradi, keyin yuk ostida kub erkin ko'ndalang kengayish tufayli vertikal yoriqlar bilan ajratilgan bir qator qatlamlarga bo'linadi. Yog'langanda, kubning mustahkamligi
Do'stlaringiz bilan baham: |
