V. G. Mikulskiy

III bob. QURILISH MATERIALLARI ISHLAB CHIQARISH UCHUN XOM-ashYOLARNING TARKIBI, TUZILISHI VA XUSUSIYATLARI

1. 
   Umumiy ma'lumot
   

Qurilish materiallarini olishning asosiy manbai tog 'jinslari bo'lib, ular keramika, shisha, metall, issiqlik, gidroizolyatsiya va boshqa materiallar, shuningdek noorganik bog'lovchilar - tsement, ohak va shlyapa ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida ishlatiladi. Har yili yuzlab million kubometr qum, shag'al va shag'al beton va ohak uchun agregat sifatida ishlatiladi.

Qurilish materiallari ishlab chiqarish uchun xom ashyo manbalaridan yana biri sanoat chiqindilari hisoblanadi. Bu maqsadlar uchun ulardan foydalanish aniq etarli emas. Ammo tabiiy resurslarning kamayishi, ekologik vaziyatga talablarning ortishi va yangi samarali texnologiyalarning rivojlanishi bilan texnogen chiqindilar ancha kengroq qo'llaniladi.

Rossiyaning zaxiralari va jinslarining xilma-xilligi bo'yicha tengi yo'q. Keng miqyosda olib borilgan tadqiqotlar mineral xom ashyo zahiralari va geografik taqsimoti haqida to'liq tasavvur beradi.­­

Tog' jinslarini o'zlashtirishda chiqindilar ishlab chiqarish samaradorligining muhim ko'rsatkichi bo'lib, ularning miqdori yakuniy mahsulot tannarxini tavsiflaydi. G'arbda bir kilogramm mahsulot ishlab chiqarish uchun 4 kg asl tabiiy material iste'mol qilinadi, bizning mamlakatimizda - bundan ham ko'proq.­­