В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

салоҳиятшш оширишга қарагилган савдо сиёсатининг юритшшши 
экспорт божларининг бекор қвлиниши, экспортга йуналгырилган 
сиёсатнинг олиб борилиши билан изохданади.
Тўртинчи босқич -  
2000-2003 йй.
Ташқи савдо ва валюта бозорини эркинлаштиришга қаратилган 
янги давр ҳисобланади. 2002 йилнинг 1 июлвдан бошлаб импорт 
тарифинннг уч погонали ставкалари (0;10;30) жорий этилди.
Бешинчи босқич -  
2003 йилдан 
ҳозирга кадар
Ўзбекистон тапщи савдосини эркинлаштириш босқичи. Ташки 
савдони босқичма-босқич эркинлаштириш натижасида миллий 
валютанинг жорий операциялар бўйича конвертациялашувига 
эришилди. Бу, уз навбатида, экспортга йўналтирилган иқгисо- 
диётни ривожлантириш учун кучли рағбатлантириш бўлди.
Республикам из экспорти ва импортининг товар ҳамда географик 
таркибини такомиллаштириш оркали рақобатбардошликни ошириш қатор 
вазифаларнинг амалга оширилишини тақозо этади.
кирада: Канада, ЖАР, Покистон, Австралия, Янги Зелэндня, Индонезия, Малайзия, Таиланд» Фалшшин, 
Аргентина, Боливия, Бразилия, Гватемала, Колумбия, Коста-Рика, Парагвай, Перу, Уругвай, Чили.
344

---

Хорижий давлатларда мамлакатимизда ишлаб чиқарилаётган ёки 
ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш мумкин бўлган маҳсулотларга талабни 
ўрганиш, бундай товарлар бозорларига кириб бориш ва рақобат қилиш 
стратегиясини ишлаб чиқиш экспорт қилинаётган товарлар сони ни ва 
мамлакатлар географиясини кенгайтиришга ижобий таъсир кўрсатади.
Жаҳон бозорларвда корхоналаримиз маҳсулотларининг рақобат- 
бардошлигини таъминлашда куйидаги чора-тадбирларнинг амалга опш- 
рилиши муҳим аҳамият касб этади:
- экспорт қипувчи корхоналарга маҳсулот тайёрлаш ва сотиш 
харажатларини камайтиришда кўмаклашиш;
- уларни ташки бозор конъюнктурасидаги ўзгаришлар, истиқболли 
бозорлар, рақобатчилар тўғрисида олиб борилган тадқиқотлар натижалари 
билан таништириш;
- транспорт-коммуникация тизимларини ривожлантириш;
- янги транспорт йўлакларини очиш орқали транспорт харажат­
ларини камайтириш ва ҳ.к.
Инқирозга қарши чоралар дастури доирасида экспортга товар ишлаб 
чиқарувчиларни қўллаб-қувватлаш чора-тадбирларини кўрсатиш керак.
Бу борада ҳар бир тармоқ учун ишлаб чиқилиши кўзда тутилаёттан 
2010-2012 йилларга мўлжалланган тайёр маҳсулотни янги ташқи бозор­
ларга чиқариш бўйича махсус дастурларда экспорт ҳажмини ошириш, 
экспорт қилинадиган юкларни ташиш тизимини такомиллаштириш, 
экспортчи корхоналарни маркетинг, молия ва ташкилий-хуқуқий қўплаб- 
қувватлаш масалалари ўз аксини топади.
Хулоса килиб айтиш мумкинки, экспорт ҳажмини ошириш, унинг 
таркибини такомиллаштириш, умуман, ташқи савдо айланмасини 
диверсификация қилиш иқшсодиётимиз таркибий тузилишида сифат 
ўзгаришларига эришиш, унинг рақобатбардошлигини ошириш орқали 
иқтисодий ўсишни таъминлаш ва аҳоли турмуш фаровонлигини янада 
кўтариш мақсадларига хизмат қилади.
Асосий тутпунчалар
ГАТТ - дунёнинг етакчи мамлакатлари томонидан халқаро савдодаги 
чекловларни пасайтириш бўйича тузилган кўптомонлама хукуматлараро 
келишув.
ГАТС — хизматлар савдоси бўйича кўптомонлама хукуматлараро ке­
лишув.
ЖСТ - халкаро товарлар ва хизматлар савдоси соҳасида мамла­
катларнинг хуку К хамда мажбуриятларини белгилаб берувчи кўп 
томонлама савдо келишуви, йирик халкаро савдо ташкилоти.
Кварро гурухи — ГАТТ доирасида қарорлар қабул қилшцца АҚШ, 
ЕИ, Канада ва Япония дан иборат гуруҳнинг ўзаро келишиб о лиши.
345

---

Керн гурухи - 1986 йилда ЖСТга аъзо, экспортида қишлоқ хўжалик 
маҳсулотлари улуши юқори бўлган мамлакатлар томонидан ташкил 
этилган гуруҳ.
Назорат саволлари:
1. Тариф ва савдо бўйича бош келишувни (ГАТТ) ташкил этиш 
зарурияти нимада?
2. ГАТТ/ЖСТ доирасида амалга оширилган музокараларда асосий 
эътибор ним ага қаратилган?
3. ЖСТга аъзо бўлиш неча босқичдан иборат?
4. Узбекистон ва ЖСТ муносабатлари қайси босқичда?
5. Узбекистон ташқи савдосини 
эркинлаштиришнинг 
устувор 
йўналишлари нималардан иборат?
6. Узбекистоннинг ЖСТга аъзо бўлишидан қандай афзалликлар 
кутилади?
346

---