В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

Асосий тушунчалар
Халкаро корпорациялар 
- жаҳон товар ва ишлаб чиқариш омиллари 
бозорларига сезиларли даражада таъсир кўрсатувчи йирик компаниялар.
Трансмиллий корпорациялар (ТМК) 
- бош компания бир мамлакат 
капиталига тегишли бўлиб, филиаллари эса дунё бўйлаб тарқалиб кетган 
компаниялар.
Кўимиллатли корпорациялар (КМК) 
— бош компания икки ва ундан 
ортиқ мамлакат капиталига тегишли бўлиб, хорижий бўлимлари турли 
мамлакатларда жойлашган корпорациялар.
Стратегик альянслар 
- жахрн бозоридаги глобал иқгисодий ма- 
салаларни биргаликда ҳал этиш мақсадида тузиладиган фирмалараро иттифоқ 
бўлиб, ушбу иггифоқ мазкур фирмаларнинг бошқа соҳаларда рақобатла- 
шувига тўсқинлик қилмайди.
Стратегик оилалар 
- ўзаро рақобатда бўлган корпорацияларнинг 
халқаро бозорларда бир-бирини тўлдарувчи стратегияни амалга ошириш 
мақсадидаги бирлашуви.
Стратегик тизимлар 
- турли тармоқлардаги (ишлаб чиқариш корхо­
налари, савдо фирмалари, банклар) корхоналарнинг узоқ муддатли
508

---

ҳамкорлигига асосланган бирлашма бўлиб, мақсади ахборотлар, персонал 
ва технологиялар алмашишдан иборат.
Трансмиллийлашув индекси (ТМИ) - ТМКнинг хориждаги товар 
ва хизматлар ишлаб чиқаришга жалб этилганлик даражаси.
Трансмиллий банклар (ТМБ) - жаҳон ссуда капитали ва молия- 
кредит хизматлари бозорида фаол қатнашиш имконини берувчи капиталга 
эга йирик банклар.
Молия-саноат гуруҳлари (МСГ) - ўзаро ташкилий-хўжалик алока­
лари асосида ташкил этилган корпоратив бирлашмалар.
Назорат саволлари
1. ТМК дейилганда нима тушунилади?
2. ТМК ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик муносабатлари қандай шакллар- 
да намоён бўлади?
3. Халқаро бирлашиш ва қўшиб олишлар деганда нимани тушунасиз?
4. Трансмиллийлашув индекси нима ва у қандай хисобланади?
5. ТМК фаолияти ривожланаётган мамлакатлар иктисодиётига қандай 
таъсир ўтказади?
6. ТМБ нима ва улар қандай хусусиятларга эга?
7. ТМК фаолиятига баҳо берувчи кандай рейтингларни биласиз?
8. МСГнинг шаклланиши қандай босқичлардан иборат?
9. Узбекистонда МСГни ташкил этиш зарурияти ва хусусиятлари 
нималардан иборат?
509

---