В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

ўхшашликларга ҳам эга. Ушбу ҳолат дунё мамлакатларини тахдилий ва 
статистик мақсадларда гуруҳларга ажратиш, жаҳон иқгисодиётининг 
таркиби ва ривожланиш тенденцияларини ўрганиш мақсадида муайян 
мезонлар бўйича таснифлаш имконини беради.
Мамлакатнинг иктисодий ривожланиш даражаси комплекс ва 
умумлаштирувчи кўрсаткич ҳисобланади ва қуйидагиларни ўз ичига 
олади:
— аҳоли жон бошига тўғри келувчи ЯИМ/ЯММ;
— иқгисодиёгнинг тармоқ таркиби;
— аҳоли жон бошига маҳсулотларнинг асосий турларини ишлаб 
чиқариш (алоҳида тармоқларнинг ривожланиш даражаси);
22

---

— аҳоли турмуш даражаси ва сифати;
— иктисодий самарадорлик кўрсаткичи.
Иқгисодий адабиётда, оммавий ахборот воситаларида мамлакатларни 
гуруҳлашнинг “стандарт таснифи” номини олган ёндашув кенг тарқалган. 
Яқин вақтларга қадар ушбу ёндашув Халкаро валюта фовди (ХВФ) 
томонидан “Жаҳон иқгисодиётининг ривожланиш истиқболлари” (World 
Economic Outlook) деб номланувчи йиллик ҳисоботларида қўлланилган.
Стандарт классификацияда мамлакатлар уч гуруҳга ажратилади: 
ривожланган, ривожланаётган ва ўтиш иқгисодиёти мамлакатлари. Улар 
жаҳон иқтисодиётининг таркибини ташкил этади ва жаҳон аҳолиси, ялпи 
ички маҳсулоти ва жаҳон савдосидаги улушини тавсифлайди.
Стандарт таснифи бирон-бир қатьий миқдорий мезонга эга эмас. У 
мамлакат иқтисодиётининг таркибий жиҳатлари, хўжалик фаолиятининг 
ташкилий тамойиллари, институционал ва маданий хусусиятлари ҳамда 
жорий иктисодий муаммоларини ҳисобга олади.
Ушбу 
таснифи 
ривожланган 
мамлакатларга 
29 
та 
хусусий