В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

18-БОБ. ХАЛҚАРО САВДО: ТАРКИБИ В А РИВОЖ ЛАНИШ  
БОСҚИЧЛАРИ
18.1. Халқаро савдонинг ривожланиш босқпчларн ва хусусиятлари
Жаҳон хўжалиги ривожланишининг ўзига хос хусусиятларидан бири - бу 
халқаро иқгисодий муносабатларнинг интенсив ривожланиб бориши 
ҳисобланади. Бу мамлакатлар, мамлакатлар гуруҳи, алохдпа фирма ва 
корхоналар ўртасида савдо-иқгисодий алоқаларнинг кенгайиши тобора 
чукурлашуви билан изохланади. Ушбу ҳолатни халқаро меҳнат тақсимотининг 
чуқурлашуви, хўжалик ҳаётининг глобаллашуви, миллий иқгисодиёт 
очиқлигининг кучайиши, мамлакатларнинг иқгисодий ингеграциялашувя ва 
худудий халқаро 
иктисодий алоқалар стратегиясининг чукурлашиб 
бораетганлигида кўриш мумкин.
Х а л қ ар о савдо
Товар ва хизматларви халқаро алмашув шакли
асосий оқншари
Импорт - миллий хўжалик ташкарисидаи товар ва хнзматларни олиб кириш. 
Экспорт - товар ва хизматларни миллий хўжалик ташқарисига чнвэриш.
- Халкзро мехнат тақсимоти.
- Қатнашувчи мамлакатларнинг ташқи савдо фовдасини олиши.
Экспорт имконавтларн - ички истеъмолга йўналтирилмаган ишлаб 
чиҳариш имкониятларв.
Экспортга ишлаб чиқарнш - махсулотни миллий хужаликдан 
ташқарида юқори бахоларда сотиш имконияти.
Импорт 
ямконнятв 
-
импорт 
асосида 
ишлаб 
чиқариш 
харажатларини 
пасайиши 
ва 
ишлаб 
чик?рилаётган 
махсулог 
ассортимента™ тўлдириш.
Рискни тақсамлаш - миллий хўжалик ташкарисида тадбиркорлик 
фаоллиги натижасида ишлаб чиқаришни богликлик рискини қискзриша.
18.1.1-расм. Халкаро савдонинг ривожланиш асослари
Халқаро савдо ўзининг ривожланиш боск?ригарнга эга бўлнб, хар бир 
босқич ўз тарихий хусусиятлари билан ажралиб туради:
316

---

- ташқи савдо алоқдларининг локал даражада шаклланиш босқичи -
(VT-ХШ асрлар) 
Ўрта ер денгизидан Шарққа томон хапқаро савдо 
йўлларининг вужудга келиши;
- ташқи савдо алокдларининг минтакавий даражада шаклланиш босқнчи
- (ХП-XV асрлар) ташқи савдо алоқаларининг Ўрга ер, Болгиқ ва Шимолий 
денгизларида концентрациялашуви;
- ташқи савдо алоқалари глобаллашувининг бошланиш босқичи —