Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

 
PISA XALQARO TADQIQOT DASTURINI AMALGA OSHHIRISHDA SHAXSGA 
YO‘NALTIRILGAN TA’LIMNING AHAMIYATI 
Ergasheva Malohat Tursunovna
 -
A.Avloniy nomidagi ITI, xalqaro baholash va ta’lim 
sifatini tadqiq qilish ilmiy-tadqiqot bo‘limi, dotsent 
Nima uchun PISA tadqiqotlarida kreativ fikrlash baholanadi? 
Kreativ fikrlash taʼsiri butun jamiyatga sezilarli innovatsiya turlarining ortida turishi 
rost, lekin u ayni damda universal va tenglashtiruvchi xususiyatga ega fenomen hamdir, 
yaʼni har qanday shaxs, u yoki bu darajada, kreativ fikrlash qobiliyatiga ega (IHTT, 
2017[3]). 
Kreativ o‘ylash va fikrlash odati ― o‘quvchining shaxs sifatida rivojlanishi uchun eng 
muhim manbadir. Kreativ fikrlash qobiliyati bilim va tajribaga asoslanadi va aniq bir 
maqsadga qaratilib, o‘quvchilarning shaxs sifatida shakllanishini ko‘zda tutadi.

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
19 
O‘quv-metodik adabiyotlarda o‘quvchi shaxsini rivojlantirishga yo‘naltirilgan ta’lim 
(student-centred learning) atamasi bilan birga bolaga markazlashgan ta’lim (child-centred 
education), egiluvchan ta’lim (flexible learning), tajribaga asoslangan ta’lim (experiential 
learning), mustaqil ta’lim (self-directed learning) kabi atamalar ham faol qo‘llanmoqda. 
Taʼlimning asosiy vazifasi oʻquvchida jamiyatda muvaffaqiyatli hayot kechirishi 
uchun bugun va kelajakda kerak boʻladigan koʻnikmalarni shakllantirishdir. Kreativ fikrlash 
bugungi yoshlar ega boʻlishi kerak boʻlgan muhim koʻnikmadir (Lucas va Spencer, 2017 
[15]). 
O‘quvchilarning kreativ fikrlashni shakllanishida shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning 
ahamiyati nihoyatda katta. 
Pedagog olimlar o‘qituvchi tomonidan shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning amalga 
oshirilishida quyidagilarni inobatga olishni tavsiya qiladilar: 
1. Har bir o‘quvchiga buyuk shaxsdek qarash, uni hurmat qilish, uni tushunish, qabul 
qilish, unga ishonish. 
2. Ta’limning shunday muhitini yaratish kerakki, unda o‘quvchi o‘zini shaxs deb sezsin, 
unga bo‘lgan e’tiborni tuysin. 
3. Tazyiq o‘tkazmaslik hamda uning kamchiligini bo‘rttirmaslik; bilimlarni 
o‘zlashtirmaslik, o‘zini yomon tutishi sabablarini aniqlash va ularni o‘quvchining 
shaxsiyatiga zarar yetkazmaydigan tarzda bartaraf etish. 
4. Ta’limda "muvaffaqiyat muhitini" tashkil etish, o‘quvchiga o‘qishda muvaffaqiyat 
qozonishiga yordam berish, uning o‘z kuchi va iqtidoriga ishonchini orttirish. 
5. O‘quvchiga atrofdagilarning har biri o‘zi kabi shaxs ekanligini anglatish, unda 
jamoaga aloqadorlik hissini rivojlantirish. 
O‘quvchi shaxsini rivojlantirishga yo‘naltirilgan yondashuv quyidagi maqsadlarni 
ko‘zlaydi: 
–
o‘quvchilarning qobiliyat va yosh xususiyatlari, avvalgi tajribalarini e’tiborga olib, 
rivojlanishning yangi bosqichlariga yetaklash; 
–
bolalarni ilk tajribalarga ega bo‘lishga, boshqa bolalar va kattalar bilan norasmiy 
munosabatga kirishishga jalb qilish; 
–
til va nutq rivojlanishiga urg‘u berish; 
–
ota-onalar bilan axborot almashish uchun birgalikda ishlash, o‘qituvchi va ota-ona 
rolini tushunishni shakllantirish, bolalarning maktabda va uyda o‘qishiga urg‘u berish, ota-
ona bilan o‘qituvchi o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash; 
–
maktabda dars, darsdan tashqari mashg‘ulotlar, yakka tartibdagi mashg‘ulotlarning 
muvozanatini nazorat qilish; 
–
bolaning rivojlanishini o‘qituvchi kuzatuvi, bajargan ishlarini muntazam ravishda 
jamlab borish (portfolio), imtihon qilish orqali nazorat qilish, uning muvaffaqiyatlarini 
ko‘rsatish; 
–
bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalari, jumladan, muammolarni yechish layoqatlarini 
rivojlantirish.