Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
103 
таниқли рассом, врач ёки бирор бошқа касб эгаси бўла олмадим, болам бўлиши 
керак).
Иккинчидан,
ота-она болага бўлган установкасини ўзгартириши лозим. Улар 
агрессив хулқли болани ношукур деб ҳисоблашади. Ўзларининг жаҳли ва таъна 
маломатларига жавобан боланинг айбдорлик туйғусини ҳис қилишини, 
афсусланишини, кечирим сўраши ва уларни тинчлантиришини кутадилар. Бу юз 
бермаганидан улар аччиқланади ва болани «бемаъни, бузилаган, ёмон» ҳисоблашади. 
Ота-онани болага ачинишга чақириш лозим ва кўрсатиб ўтиш керакки, ҳар доим 
агрессив бола, биринчи навбатда бахтсиз бола. Ота-онага психолог ғазабнинг намоён 
бўлиш механизмларини ва яна агрессивликни эмоционал бузилиш сифатида кўрсатиб 
ўтиши лозим. 
Учинчидан
, ота-онага ўзларининг болалик хотираларини, ўша даврдаги 
агрессив қилмишларининг сабабларини эслатиш керак. Балки бу кўпгина шахсий 
комплексларни очиши мумкин. Бу ҳолатда уларга психик ёрдам кўрсатиш ва 
шахсиятини барқарорлаштириш керак бўлади. Болалар муаммоси ҳар доим оилавий 
муаммоларни кўтаради. Болани ўраб турган одамлар ёрдамисиз унинг ўзига алоҳида 
ёрдам кўрсатиш деярли мумкин эмас. Боланинг ўзини алоҳида ажратиб олиб ёрдам 
кўрсатилганда ҳам бу яхши самара бермайди, чунки оиладаги муаммолар 
агрессиянинг яна қайтарилишига сабаб бўлиши мумкин. 
Тўртинчидан,
бола туғилгунча ва чақалоқлигининг биринчи ойларида ота-
онанинг унга бўлган муносабатини аниқлаб олиш лозим. Баъзан бола онанинг 
«мажбурий» ёки «тасодифий» ҳомиладорлиги асосида дунёга келган бўлиши мумкин. 
Бу ҳолатда ота-она қатъий бир қарорга келиши лозим. Агар бола уларнинг хоҳишисиз 
туғилган бўлса ҳам барибир ота-она унга ғамхўрлик қилишга бурчли. Мабодо, ота-
она унинг дунёга келишини хоҳлаган бўлсалар ҳам, аммо у жаҳлдор, қулоқсиз, чидаб 
бўлмайдиган бўлиб қолганидан кейин унга бўлган муносабатини ўзгартирган 
бўлсалар, уларнинг шахсиятини ерга урмаган ҳолда шуни кўрсатиш керакки, бола 
ўзининг хулқи билан уларнинг ҳаракатларига жавоб беряпти, холос. 
Агрессив хулқни «ёмон» билан бир хил ҳисоблаш мумкин эмас. Оғир, хавфли 
вазият пайдо бўлганида агрессивлик ҳимоя, баъзида эса вазиятни бартараф этувчи 
функцияни бажаради. Агрессив хулқ, айниқса, болада ёшга хос бўлган ўтиш даврида 
кузатилади. Бу шундан далолат берадики, ёш даврлари кризиси пайтида боланинг 
яшаши қийинлашади, ҳар қандай мураккаб вазиятда бола қийинчиликни ҳис қилади 
вашу сабабли агрессив хулқнинг элементларини кузатиш мумкин. Бу меъёрдаги 
болага ҳам, агрессив хулқли болага ҳам бирдек тегишли. Аффектив бузилиш 
бўлганида агрессия одатий ҳодисага айланади, ҳатто хулқ-атворнинг бирдан бир 
шакли бўлиб қолади. Бироқ бунга қарамасдан, бола хулқида агрессивликнинг бор 
бўлиши улар билан ўзаро муносабатда қийинчилик туғдиради. Агрессив тенден-
цияларни тасодифий салбий ҳолат деб баҳолаб бўлмайди. 
Шуни эсда тутиш керакки, аффектив тараққиёт жараёнида бола фаоллиги 
қонуний равишда ошиши мумкин. Одатда, катталар ёрдамида ўтказилган 
психокоррекциянинг бу зарурий босқичида бола ўзини қуршаган реаллик билан 
нисбатан адекват турдаги мулоқотни ўзлаштириши мумкин.
Бола агрессиясини коррекция қилишни унинг сабабини аниқлашдан бошлаш 
лозим. Агар агрессия эмоционал мотивацион сферанинг бузилиш сабабли бўлмаса 
коррекцион фаолиятни уни йўқотишга эмас, балки салбий оқибатларга олиб келувчи 
агрессив хулқни юмшатиш ва унинг намоён бўлишига йўл қўймасликка қаратиш 

---