Узбекистон республкаси ички ишлар вазирлиги


Талон - тарожлик жиноятини



Download 77,67 Kb.
bet6/12
Sana16.11.2022
Hajmi77,67 Kb.
#867496
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
retsidiv jinoyatchilik 2022

Талон - тарожлик жиноятини куп холларда мансабдор рецидивист томонидан амалга оширилиб, порахурлик, харидорларни


21




алдаш, сифатсиз махсулот ишлаб чикариш, калбаки хужжатлар ясаш, фирибгарлик ва бошка жиноятларда намоён булади.
Алоуида тоифадаги хукукбузар рецидивистнинг психологик уусусиятлари.
Жиноий хулк - атвор, жумладан, рецидивист жиноий хулк - атворининг типологик моделларини тузишга катор кизикарли тадкикотлар багишланган булиб, уларда хар хил шахсий хусусиятлар турлича хулк - атвор мотивларининг шаклланишига олиб келиши кайд этилади 15.
Профессионал хукукбузар рецидивистнинг иккинчи типини шартли равишда «зараз мацсадли зуравон»
тип деб номлаймиз. Булар, одатда, ёш профессионал хукукбузар Рецидив, алохида холарда эса хатто вояга етмаган шахслардир 16. Маълумотларга ыараганда, бундай Рецидивнинг 45 %га якини бир неча марта жиноят содир этганига карамай, мукаддам судланмаган. Мазкур шахс типининг ёш чегаралари 17 - 35 ёш. Узига хос хусусиятлари: жинсий хаёти тартибсиз, маълумоти ва касбий
малакасига карамай, моддий эхтиёжлари анча баланд. Улар, одатда, эркакларнинг гурухлари таркибида гараз максадларда зуравонлик жиноятларини содир этади, мазкур гурухларда баъзан етакчи мавкеъга эга булади. Мазкур типга мансуб Рецидив орасида фохишалар куп булиб, улар жиноий фаолиятда ёрдамчи, далолатчи ёки ташкилотчи вазифасини бажаради. Хукукбузар Рецидивнинг мазкур типига гиёхвандлик
воситаларини истеъмол килиш хосдир.
Барча гаразли хукукбузарларда умумий асос - гаразли майлларнинг баркарорлиги мавжуд. Гараз - энг баркарор, йук килиш кийин булган инсоний кусурлардан бири, яъни шахснинг баркарор салбий
йуналганлигининг тизим хосил килувчи омил хисобланади.


15 Франк В. Человек в поисках смесла. - М., 2006. - С.368


16 Мартирисова М.М Преступность несовершеннолетних женского пола, ее причины и организация прелупреждения ОВД // Автореф.дисс.канд. юрид.наук. - М,2002. - С,20.


22




Бу типга мансуб Рецидив аввалгиларига Караганда анча тубанлашган, уларнинг хулк - атворида шавкатсизлик ва принципсизлик, айникса, купрок намоен булади. Улар зуравонлик жиноятларини куп колларда маданий билим даражаси паст булганлиги сабаб содир этадилар. Зуравон кукукбузар аел шахси ( жисмоний куч ишлатиб жиноят содир этишга мойил шахс ) одатда тарбиянинг асосий сокалари - оила, укув юрти, ишлаб чикариш жамоасидаги камчилик ва нуксонларни акс эттирувчи паст даражадаги ижтимоийлашув билан ажралиб туради. Ушбу шахснинг мотивацион сокасига эгоцентризм (худбинлик), жамият вакилларининг бир кисми билан баркарор низолашув ва узини оклашга булган интилишнинг мавжудлигидир. Бу йерда, аксарият колларда, алкогол жиноий максадни фаоллаштирувчи омил кисобланади.Уларнинг эмоционал - психологик колати интеллектуал - иродавий назоратининг заифлиги натижасида импулсив равишда тугиладиган агрессив даъватларни бевосита руебга чикаришга мойиллик билан уйгунликда ички карама - каршилиги даражасининг катталиги билан таърифланади.
Рецидивистнинг жиноий зуравонлик хатти - карактлари узининг баъзи психологик кусусиятлари билан ажралиб туради. Рецидивистнинг зуравонликка асосланган кукукбузарлиги кажмига кура эркакларникидан анча кам. Рецидивист хулки вокеъликнинг айрим кодисаларини кескинрок кабул килиши, уларга купрок киссиет билан жавоб бериши, шахслараро муносабатларнинг айрим колатларига каттарок акамият бериши билан ажралиб туради.
Рецидивист кескин низоли вазиятларда рукий шикастланишга купрок мойил буладилар, улар оиладаги келишмовчилик ва низоларни кескинрок кис киладилар, натижада купрок кавотирга тушиб, такдид солаетган хавфни бартараф этишга, шунингдек, оилавий ишларнинг куплиги уларда юкори даражадаги рукий зурикишнинг юзага келиши сабабли зуравонлик кусусиятларининг шаклланишига кам олиб келади.


23




Ашаддий зуравонлик жиноятларини содир этувчи рецидивист бир катор шахсий - типологик, психологик хусусиятларга эга булади. Булар:
-атроффдаги шахсларни доимо узига душман сифатида кабул
килиш;
-энг кичик шахсий муваффакиятсизликлардан хаддан ташкари таъсирланиш, уларни ижтимоий жихатдан мос (адекват) бахолашга кобилиятсизлик;
-жамиятдан бегоналашганлик (аутиклик);
-хиссий жихатдан нихоятда бекарорлик патологик даражадаги жиззакилик, касоскорлик, рухий нотайинлик, кайфиятнинг тез узгариши;
-даъвогарлик даражасининг нихоятда юкорилиги;
-экстремал вазиятларда булишга мойиллик, уларни фаол юзага келтириш;
-узини курсатишга мойиллик;
-узларига хос хиссий нуксонларни доимо яширишга интилиш;
Навбатдаги тип - одатда бир узи ёки эркак билан ( камдан - кам холларда аёл билан) иштирокчиликда жиноят содир этадиган юкори даражада профессионал угри ва фирибгар Рецидив. Бундай шахслар жиноятларга пухта тайёргарлик курадилар, жабрланувчиларнинг хатти - харакатлари, жиноят изларини яшириш ва хоказоларнинг мумкин булган барча вариантлари назарда тутилади, жиноят содир этиш учун кулай жой, шунингдек жиноят куроли ва воситалари танлаб олинади. Бундай типдаги Рецидивнинг ёши 27-50 ёш доирасидадир. Ёш Рецидив купинча жиноятни иштирокчиликда содир этади. Бундай Рецидивнинг оиласи одатда бузилган ёки факат расман сакланиб колган булади. Шахсга хос булган хусусиятлар: турли фавкулодда вазиятларга психологик мосланувчанлик лаёкатининг катталиги, угрилик ва фирибгарликка ихтисослашганлик, урта ёки урта махсус маълумотга, маълум хаёт тажрибасига эгалиги билан изохланувчи интеллектуал савиянинг нисбатан баландлиги. Бундай Рецидив орасида махсус рецидивистчиликнинг салмоги анча каттадир.


24




Бундай жиноятлар рецидивида зуравонлик жиноятлари деярли булмайди. Жиноят содир этиш учун « гастрол» га чикиш,хар хил угирлик килиттт
га. мулжалланган мосламалардан, сохта хужжатлар, пул купюралари ва хоказолардан фойдаланиш холатлари кенг таркалган.
Профессионал хукукбузар Рецидивнинг туртинчи типини хукукбузар Рецидив орасида « угрилар онаси» деб аташ кабул килинган булиб, бу жиноят оламида мазкур тоифага мансуб Рецидивнинг тутган урнини ёрвин ифода этади 17. Булар фохишахоналар ва гиёхвандлик воситалари истеъмол килувчилар учун бангихоналарнинг сакдовчилари, кушмачилар, угрилик моллар ва гиёхвандлик воситалари сотиб олувчилар ва сотувчиларидир. Бу тоифага мансуб аёл хукукбузарларни кулга олиш анчагина кийин хисобланади. Уларнинг гайриижтимоий карашлари ва хаётга мунасабати тургун. Жиноят олами вакиллари билан хар томонлама, шу жумладан, минтакалараро алокаларга эга. Бундай Рецидив жиноий анъана ва удумларнинг фаол таркатувчилари булиб, ёшлар ва вояга етмаганларни гайриконуний фаолиятга жалб этади. Уларнинг купчилиги, одатда, оиласиз булиб, муваффакиятсиз оилавийхаётнинг мукобили сифатида мана шундай жиноий фаолиятни танлаган. Бундай Рецидив киришимли, иродали ва ташкилотчилик кобилиятига эга булади. Мазкур типга мансуб рецидивистнинг ёши купинча холларда 40 - 55 ёш доирасида.
« Ок ёкалилар» деб номланувчи профессионал хукукбузар рецидивист юкорида кайд этилган хукукбузар рецидивист шахс типларининг энг охиргисидир. Бу ерда моддий ишлаб чикариш сохаларида, кредит - молия ва банк тизимларида, савдо ва маиший хизмат курсатиш сохаларида узганинг мулкини талон - тарож килиш, мансаб ва хужалик жиноятларинисодир этишни касбга айлантирган хукукбузар рецидивист назарда тутилади. Улар ижтимоий нуктаи назардан анча яхши хаёт кечиради, Бошка тип вакилларига караганда маълумот даражаси анча


17 Габиани А.А. Преступность среди женшин. - Тбилиси,2016. - С.77.


25




юкори ва яхши таъминланган, аммо, шу билан бирга, уз жиноий фаолияти натижасида улар жамиятга энг куп микдорда моддий зарар йетказадилар. Улар купинча уюшган жиноий гурухларнинг вакиллари билан бевосита боглик булади ёки бундай гурухларда фаол иштирок этади. Профессионал жиноий фаолият, хизмат, ишлаб чикариш ва мансаб ваколатларини бажариш билан чамбарчас боглик булиб, ушбу шахс типининг асосий узига хос хусусиятларидан бири хисобланади.
Шахс типлари, гайриконуний хулк - атвор моделлари ва унга туртки берувчи сабабларнинг уз холича бир - бир билан маълум даражада богликдиги, сабаблар даражасида хам, муаййан жиноий килмишлар даражасида хам аралаш шаклларига эга булиши мумкинки, мазкур жиноятларга карши кураш, уларнинг олдини олиш чора - тадбирларин ишлаб чикиш жараёнида, авваламбор, прфилактика фаолиятининг турли боскичларида уларни эътиборга олиш керак.
Рецидив уртасида жиноятнингни урганган тадкикодчилар кишлок жойларида бундай жиноят даражаси анча пастлигин илгари хам кайд этганлар18.
Бу, жумладан, ижтимоий мухитдаги омилларнинг таъсири билан хам изохланади. Шахарда инсоннинг хулк - атвори устидан якин маиший мухитнинг назорати анча заифлашади, бу эса, таъбийки, гайриконуний килмишлар содир этилишини энгиллаштиради. Кишлок жойларида шахарга нисбатан мустахкам ижтимоий алокаларнинг сакланиб колганлиги уз холича ижтимоий назорат элементи булиб хизмат килади ва умумий ижтимоий - психологик узаро богликлик билан хисоблашишга мажбур килади. Ю.Д.Блувштейннинг фикрича, кишлок шароитларида шахс уз хулк - атворини узини куршаган одамларнинг карашларига мувофиклаштиришини онглиликдан хам кура купрок конформизм, яъни муросасизликнинг ифодаси деб билиш керак. Узи куниккан мухит билан


18 Габиани А.А. Преступность среди женшин.- Тбилиси, 2016. - 74 С.


26




алокани йукотгач, кишлок ахолисининг вакили зарарли таъсирларга жуда осон берилишининг сабаби шу билан изохланади 19
^ишлокда яшайдиган Рецидивнинг жиноий фаоллиги анча паст. Бинобарин, улар томонидан содир этиладиган жиноятлар доираси хам анча тор. ^ишлокда хотин - кизларнинг савдо ва умумий овкатланиш сохаларида бандлиги билан боглик хужалик ва хизмат вазифаси билан боглик, шунингдек, узганинг мулкини талон - тарож килиш жиноятларидир. Оила - рузгор мухитида кишлок рецидивист шахсга карши жиноятлар ва угриликлар хам содир этади, аммо бундай жиноятлар жамоатчилик томонидан шахардагига нисбатан анча каттик кораланади. Бунинг устига, кишлокда жиноят содир этган ва озодликдан махрум килиш жазоси тайинланган рецидивист озодликка чикканидан кейин купинча уйга кайтиб келмайди, балки бошка жойларда, асосан шахарларда колади. Бу узига хос конуниятда хам узига хос мезонларига эга булган кишлок микромухитининг маълум хусусияти кузга ташланади, зотан, мазкур мезонлар, юкоридаги тоифага мансуб рецидивист узининг аввалги яшаш жэойига кайтиб келишига соф психологик тусик булиб хизмат килади, чунки яшаш жойидаги мустахкам ижтимоий - фойдали алокалар озодликдан махрум килиш тарикасида уталган жазонинг муддати билан бевосита богликдир. Бундай шароитда орттириладиган салбий куникмалар ва хулк - атвор принциплари эса, Рецидивист тушунчасида ,озодлликдаги аввалги турмуш тарзига мос келмайди. Яшаш жойининг аник эмаслиги, шахсий тирикчилик ва оилани таъминлаш учун маблаглар етишмаслиги купинча бундай шахсларда хасадгуйликнинг кучайишига олиб келади, уларни узини ва уз якинларини кандай килиб булмасин химоя килишга даъват этади, бунинг окибатида рецидивист баъзан жиноятга кул уришга мажбур булади. Бундай хукукбузар рецидивист тоифасига яшаш жойи ва иш жойи аник булмаган шахсларгина эмас, балким мухим турар жойга


19 Блувштейн Ю.Д. Теоритические вопросы статистического изучения личности преступника.Автореф.дисс.канд.наук. - М.,1968. - с.13.


27




эга булган, болали рецидивистнинг хам кириши курсатилган. Юкорида келтирилган профессионал хукукбузар рецидивист типидан ташкари аёл хукукбузар шахсларнинг психологик хусусиятларини уларнинг куйидаги тоифалари буйича урганиш максадга мувофик саналади:


  1. Download 77,67 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish