Узбекистон республикаси вазирлар maxjcamach Х. Узуридаги «оила» илмий-амалий


уз  хулк-атвори б-н уз эрининг калбида ха-  диксираш хиссига урин колдирмаслиги  керак», - дейди. КИЙИНИШ МАДАНИЯТИ



Download 7,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/200
Sana24.02.2022
Hajmi7,73 Mb.
#205613
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   200
Bog'liq
Оила энциклопедияси. Акрамова Ф.А

уз 
хулк-атвори б-н уз эрининг калбида ха- 
диксираш хиссига урин колдирмаслиги 
керак», - дейди.
КИЙИНИШ МАДАНИЯТИ - инсон­
нинг ижтимоий мухитда узлигини на­
моён килишда кийган либосининг нор- 
мага мослиги белгиси. Инсоннинг К.м. 
куйидаги коидаларга амал килишни та­
козо этади:
- эгнидаги дар кандай либос хушбичим 
ва жозибадор булишига эътибор каратиш;
- айрим услубларга хос анъанавий- 
ликни «модадан колиш» ёки кусур деб хи- 
собламаслик;
- либосларни мавсумга ва жойга караб 
танлаш;
- танланган либослар рангларининг 
мутаносиблигига ахамият бериш;
- аксессуар ва бижутерия либосга мос 
услубда булишини таъминлаш;
- агар мода б-н хамнафас булиш хо- 
хиши булса, либоснинг 2-3 й. олдин «урф» 
булган бичимда тикилмаганлигига алохида 
эътибор бериш;
- кийим хеч качон ифлос, ранги учган, 
дазмолланмаган булмаслиги лозим.
КУП П ОГОН АЛИ ОИЛА - уз таркибига 
ота-она ва фарзандлардан ташкари якин 
кариндошларни (бувилар, бувалар, набира, 
опа-сингил, ака-укалар) хамда уларга якин 
булган яна бошка кариндошларни хам 
бирлаштирувчи оила.
КУРМАНА - келин, куёв ёки чакалокни, 
биринчи марта курган пайтда дустлар, ка- 
риндош-уруглар томонидан бериладиган 
совга. К. кийим, кийимлик, рузгор буюмла- 
ри, пул, эсдалик совга, уйинчок ва б. булади.
ЛЕВИРАТ (лот. levir - кайни, эрнинг ука- 
си), есир олиш - тул хотин улган эрининг 
укаеига эрга тегиш хукукига эга ёки те- 
гиши зарур, укаси эса, агар у уйланмаган 
булса, унга уйланиш хукукига эга ёки уй- 
ланиши зарур булган кадимий никох одат- 
ларидан биридир.
Купчилик халкларда уругчилик ту- 
зуми даврида таркалган булиб, Кавказ,
71


Урта Осиё хал клари, яхудийлар ва б.да хам 
сакланиб колган. JI. одати буйича ука уй- 
ланмаган булса хдм мархум аканинг бева 
(есир) колган хотинига уйланиши шарт 
булган. Айни чогда ука улса, ака унинг 
бевасига уйланган. Л. ва сороратнинг иб- 
тидоий даврдан то шу давргача саклани- 
ши иктисодий асосларга эга булганлиги- 
дандир. Бундай никохда хотин кам, унинг 
бола-чакалари хам, мол-мулки х,ам оила- 
дан ташкарига чикиб кетмайди. Мархум- 
нинг хотини б-н болалари, мол-мулки хдм 
кулдан-кулга мерос сифатида утган. Уз- 
бекларда «Ака улса, янга мерос, ука улса, 
келин мерос» маколида хам юкоридаги 
мазмун акс этган. Бевани уйига кайтариб 
юбориш вока узбекларида айб саналган. 
Бевани бегонага узатишни узларига уят 
кисоблашган. Агар бева рози булмаса, 
мажбурлаб розилигини олиш холлари кам 
учраган. Мархумнинг беваси, мол-мулки, 
фарзандлари тарбияси бегона эркак ку­
лига утиб кетмаслиги ва кали уйланмаган 
ука калин тулаб, ортикча сарф-харажат 
килиб уйланмаслиги учун никокнинг JI. 
шаклига рухсат берилган.
ЛИБИДО - хохдш-истак, хирснинг юзага 
келиши; карама-карши жинсга булган ин­
тилиш. Маълум шахе б-н жинсий якинлик 
килиш истаги эркакларда аёлларга нисбатан 
осонрок, тезрок юзага келади. Л.нинг юзага 
келиши учун эркакларнинг аёл дийдорини 
куришииинг узи хам баъзан кифоя килади.
Йигит киши аёл дийдорини, кадди-ко- 
матини, кийимини куриб, хаяжонга ту- 
лади, хирси кучаяди, бу эса Л.нинг юзага 
келишига кучли таъсир килади.
Л. аёлларда бирмунча кеч пайдо бу­
лади, хис-хаяжон сует юзага чикади ва 
бу жараён эркакларга нисбатан бирмунча 
кучеиз ва давомлирок булади, бунга аёл­
лар хиссиётида психологик компонент- 
нинг физиологик компонентга нисбатан 
устунлиги сабаб булади.
72
МАДАНИЯТ - жамият, инсон ижодий 
кучи ва кобилиятлари тарихий тараккиёти- 
нинг муайян даражаси. Кишилар каёти 
ва фаолиятининг турли к5финишларида, 
шунингдек, улар яратадиган моддий ва 
маънавий бойликларда ифодаланади. «М.» 
тушунчаси муайян тарихий давр (антик 
М.), конкрет жамият, элат ва миллат (уз­
бек М.и), шунингдек, инсон фаолияти ёки 
турмушининг узига хос сокалари (мае., 
мекнат М.и, бадиий М., турмуш М.и)ни 
изохдаш учун кулланилади. Тор маънода 
«М.» атамаси кишиларнинг факат маъна­
вий хаёти сохасига нисбатан ишлатилади. 
«М.» арабча мадина (шахар) сузидан ке­
либ чиккан. Араблар кишилар хаётини 
икки турга: бирини бадавий ёки сахроий 
турмуш; иккинчисини маданий турмуш 
деб атаганлар. Бадавийлик - кучманчи 
холда дашту сахроларда яшовчи халк- 
ларга, маданийлик - шахарда утрок холда 
яшаб, узига хос турмуш тарзига эга булган 
халкларга нисбатан ишлатилган. Урта аср 
маданиятининг буюк намояндалари Абу 
Али ибн Сино, Беруний ва б. шахар тур­
муш тарзини жамоанинг етуклик шакли 
сифатида талкин килганлар. Мае., Форо-


бий фикрича, дар бир инсон уз табиатига 
кура, «олий даражадаги етукликка эришиш 
учун интилади», бундай етукликка факат 
шахар жамоаси оркалигипа эришилади. 
Унинг таъкидлашича, «Маданий жамият 
ва маданий шахар (ёки мамлакат) шундай 
буладики, бу мамлакатда дар бир одам 
касб-дунарда озод, дамма баб-баравардир, 
кишилар уртасида фарк булмайди, дар ким 
узи истаган ёки танлаган касб-дунар б-н 
шугулланади. Одамлар чин маъноси б-н 
озод яшайдилар». Алишер Навоий етук 
ахлод, маърифатли ва адолатли жамият, 
жамоа масаласини кайд этиш б-н бирга, 
маънавий юксакликка эришишнинг асо­
сий мезони деб инсонпарварлик гояларига 
мувофикликни тушунади. XIX а.нинг 2-яр- 
мида майдонга келган демократик маъри- 
фатпарварлик даракатининг намояндалари 
Мукимий, Фуркат, Завкий, Адмад Дониш, 
Аваз Утар, Комил Хоразмий ва б. халкни 
маданиятли килишнинг омили илм-маъ- 
рифатни эгаллашда деб билдилар. Улар 
урта аср жадолатига карши халк уртасида 
илму маориф ва М.ни зур эхтирос б-н 
таргиб килдилар. Мае., Фуркат фикрича, 
илму фан бир машъал булиб, инсоният- 
нинг бахт-саодат йулини ёритиб туриши 
керак. XIX а.нинг охири ва XX а.нинг 
бошида Туркистонда вужудга келган жа- 
дидчилик харакати намояндалари: Мунав- 
варкори Абдурашидхон угли, Мадмудхужа 
Бедбудий, Абдулла Авлоний, Абдурауф 
Фитрат, Садриддин Айний ва б. узлари­
нинг маърифатпарварлик ишлари б-н М. 
ривожига мухдм хисса кушдилар. Улар 
турли газ. ва жур.лар чикардилар, нашриёт 
ва босмахоналар ташкил этдилар, кутубхо- 
налар, театрлар, янгича мактаблар очди- 
лар, утмиш маданиятимизни, тарихимизни 
таргиб килдилар, дунёвий билимларни 
чу кур эгаллашга даъват этдилар. Маъри- 
фатчиликнинг кенг кулоч ёйиши самараеи 
уларок, халкнинг умуммаданияти юксала
борди. Европада «М.» дейилганда дастлаб 
инсоннинг табиатга курсатадиган максадга 
мувофик таъсири, шунингдек, инсонга таъ- 
лим-тарбия бериш тушунилган (лот. cultura
- ерни ишлаш, парваришлаш; рус. «куль­
тура» сузи дам шундан олинган). М. факат 
мавжуд норма ва урф-одатларга риоя ки­
лиш кобилиятини ривожлантиришни эмас, 
балки уларга риоя килиш истагини раг- 
батлантиришни дам уз ичига олган. М.га 
бундай икки ёклама ёндашув дар кандай 
жамиятга хос (мае., Кад. Хитойда жэнь, 
Х,индистонда дхарма). Эллинлар «мада- 
ниятсиз» варварлардан узларининг асосий 
фаркини «пайдей», яъни «тарбияланган- 
лик»да деб билганлар. Кадимий Римнинг 
сунгги даврларида «М.» тушунчаси ижти­
моий даётнинг шадар турмуш тарзини ифо- 
даловчи мазмунлар б-н дам бойиган ва урта 
аерларга келиб кенг таркалган. Бу тушунча 
кейинчалик келиб чиккан цивилизация ту- 
шунчасига якин туради. Европада Маъри- 
фатчилик даврида М. ва цивилизациянинг 
«танкиди» вужудга келди (Ж.Ж. Руссо). 
Бунда «маданий» миллатларнинг бузил- 
ганлиги ва ахлокий тубанлашганлигига та- 
раккиётнинг патриархат боскичида булган 
халклар ахлокининг соддалиги ва софлиги 
карши куйилди. Немис файласуфлари бу 
зиддиятли холатдан чикишнинг йулини 
«руд» доирасидан, ахлокий (И. Кант), эсте­
тик (Ф. Шиллер, романтиклар) ёки фал- 
сафий (Г. Гегель) онг доирасидан кидир- 
дилар. Улар бу онг содаларини дакикий 
М. ва инсон тараккиётининг омиллари деб 
билдилар. XIX а. охиридан бошлаб «локал 
цивилизация» (О. Шпенглер) деган караш 
юзага келди. Бу гоя цивилизацияни муай­
ян жамият тараккиётининг сунгги боскичи 
сифатида олиб каради. Фан-техника та- 
раккий топган шароитда купгина социо- 
логлар ва маданиятшунослар М.нинг яго­
на гоясини изчил амалга ошириш мумкин 
эмас, деган коидани илгари сурдилар. Бу
73


полицентризм, Гарб б-н Шаркнинг азал- 
дан карама-каршилиги ва ижтимоий тарак- 
киётнинг бошка умумий конуниятларини 
инкор этувчи назарияларида уз ифодасини 
топди. М. - умуминсоний ходиса, факат 
бир халвда тегишли, факат бир халкнинг 
узигина яратган соф М. булмайди ва бу­
лиши хам мумкин эмас. Хар бир миллий М. 
нинг асосий кисмини шу миллат узи ярат­
ган булса-да, унда жахон халклари яратган 
умуминсоний М.нинг улуши ва таъсири 
булади, албатта. М. хеч качон синфий хо- 
диса була олмайди. У барчага баравар хиз­
мат килади. Мае., санъат ва адабиёт дурдо- 
налари, меъморлик обидалари, макомлар, 
фан ютуклари ва б. барчага тегишлидир. М. 
кишилар фаолиятининг факат моддий на­
тижалари (машиналар, техник нншоотлар, 
санъат асарлари, хукук, ахлок нормалари 
ва х.к.)ни эмас, шу б-н бирга, кишилар­
нинг мехдат жараёнида воке буладиган 
субъектив куч-кувватлари ва кобилият- 
лари (билим ва куникмалари, и.ч. ва про­
фессионал малакалари, интеллектуал, эс­
тетик ва ахлокий камолоти, дунёкараши, 
уларнинг жамоа ва жамият доирасидаги 
узаро муомалалари)ни хам уз ичига олади. 
И.ч.нинг 2 асосий тури - моддий ва маъ­
навий и.ч.га караб моддий М. ва маънавий 
М.га булинади. Моддий М. моддий фао- 
лиятнинг барча сохаларини хамда унинг 
натижалари (мехнат куроллари, турар жой, 
кундалик турмуш буюмлари, кийим-кечак, 
транспорт, алока воситалари ва б.ни уз 
ичига олади. Маънавий М.га онг, маъна- 
вият сохалари киради (билим, ахлок, таъ- 
лим-тарбия, хукук, фалсафа, этика, эсте­
тика, фан, санъат, адабиёт, мифология, дин 
ва б.). ХаР бир жамият уз М. типига эга. 
Жамиятларнинг алмашиниши б-н М. типи 
хам узгаради, бирок бу хол М. тараккиёти 
узилиб колганини, эски М. йук булиб ма­
даний мерос, утмиш кадриятлар дан воз 
кечилганини англатмайди. Зотан, хар бир
74
янги жамият узидан илгариги жамиятнинг 
маданий ютукларини зарурий равишда 
мерос килиб олади ва уларни ижтимоий 
муносабатларнинг янги тизимига кири- 
тади. Узбекистон мустакилликка эриш- 
гач, ижтимоий хаётнинг барча сохаларида 
булганидек, М. сохасида хам туб узгариш­
лар юз берди. Шаклан хам, мазмунан хам 
М.нинг ривожланиши учун кенг имконият- 
лар яратилди. Узбекистоннинг мустакил 
ривожланишга утиши миллий М.га синфий 
ёндашишдан, уни сунъий тарзда «ягона 
умуммаданият»га айланишдан сакдаб кол- 
ди. Халкимизнинг маънавий кадриятлари- 
га хурмат б-н муносабатда булиш, уларни 
асраб-авайлаш ва ривожлантириш, мукад- 
дас динимиз, урф-одатларимизни, тарихий, 
илмий, маданий меросимизни тиклаш дав­
лат сиёсати даражасига кутарилди. «Дав­
лат тили тугрисида»ги (1989 й. 21 окт.) Ко­
нун, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» 
(1997 й. 29 авг.)нинг кабул килиниши, 
Узбекистон Бадиий Академияси (1997 й.), 
Узбекистон давлат консерваторияси (2002 
й.), Узбек миллий академик драма театри 
(2002 й.), эстрада мусикасини ривожлан­
тириш тугрисидаги ва б. бир канча карор 
ва фармонларнинг кабул килиниши, бир 
Канча мутафаккир ва алломаларимизнинг 
мукаддас номлари тикланиб, юбилейлари 
халкаро микёсда кенг нишонланаётгани 
давлатимиз томонидан М.ни ривожлан- 
тиришга к)фсатилаётган гамхурликнинг 
амалий ифодасидир.
МАКТАБ - 1) укитувчи рахбарлигида 
ёш авлодга маълумот бериладиган ва тар­
биявий ишлар олиб бориладиган укув тар­
бия муассасаси. М.ни куйидаги турларга 
булиш мумкин: а) бериладиган билимнинг 
характерига кура - умумий ва профес­
сионал; б) билимнинг куламига кура - бош- 
лангич (ёки куйи), урта, олий; в) кимнинг 
Карамогида булишига караб - давлат, му­
ниципал (жамоа) ва хусусий; г) укувчилар


жинсига кура - аралаш (дар икки жинсдаги 
укувчилар учун), аёллар хамда эрлар М.и; 
д) динга нисбатан - дунёвий ва диний (кон- 
фессионал); е) болалар М.да булиш вактига 
караб - катнаб укийдиган М. ва тунаб ко- 
линадиган М. (пансион, интернат ва ш.к.). 
Узбекистонда М., асосан, давлат мулки 
булиб, унда укиш бепулдир. Шу б-н бирга 
олий укув юртларида укиш кисман шарт- 
нома асосида ота-оналар маблаглари хисо­
бига амалга оширилади. УзР нинг 1997 й.да 
кабул килинган «Таълим тугрисида»ги ко- 
нуни хамда «Кадрлар тайёрлаш миллий 
дастури»да белгилаб берилганидек, Узбе­
кистон М.ларида таълим укувчиларнинг 
она тилида олиб борилади. Барча М.ларда 
укувчи ва талабалар учун узлуксиз тарзда 
таълимнинг куйи боскичидан юкори бос- 
кичига утиш таъминланган. Бошлангич ва 
урта М.ларда таълимнинг асосий шакли
- даре, 5фта махсус ва касб-хунар, хамда 
олий М.ларда - лекция.
Илк М.лар кад. Шарк мамлакатлари 
(Хитой, Бобил, Миср ва б.)да пайдо бул­
ган; бу мамлакатлардаги ибодатхоналар- 
да кохинлар ва котиблар М.лари булган. 
Европада дастлабки М.лар тахминан мил. 
ав. VI а.да Юнонистонда, мил. ав. IV а.да 
Кад. Римда вужудга келган. Урта Осиёда 
бошлангич таълим берадиган М. мактаб- 
хона деб номланган. Урта Осиёда М.лар 
типидан яна Мадраса, корихонани курса- 
тиш мумкин. Мадраса урта ва олий типда­
ги М. хисобланган; корихонада Куръонни 
тиловат килиш урганилган. Туркистонда- 
ги рус ахоли махаллий ахолига нисбатан 
М.лар б-н яхши таъминланган. 1876 й.дан 
гимназия, реал М., муаллимлар семина- 
рияси ва б. хил М.лар очилган. Рус М.ла- 
рининг айримларида махаллий миллат 
болалари хам укиган. XIX а. охирларида 
махаллий миллат болалари учун рус-ту- 
зем М.лари ташкил этила бошлади. Бу 
М.лар, асосан, чоризмнинг мустамлака-
чилик сиёсатига хизмат килган булса-да, 
улкада илгор укиш усулларининг ёйили- 
шида маълум роль уйнади. Совет тузуми 
даврида М.лардаги таълим жараёнининг 
узи ва укитиш услубиятидаги хар хил кам- 
чиликлар окибатида билим беришда юзага 
келган нодемократик хамда жамият учун 
зарарли мухит шунга олиб келдики, укув- 
чиларда мустакил фикрлаш ривожпанмай 
колди. Узбекистон Республикаси муста - 
килликка эришгач, М.ларнинг моддий тех­
ника базасини ривожлантириш, уларни 
илмий методик жихатдан таъминлаш соха­
сида бир катор ишлар амалга оширилди. 
Узбекистонда М. ишлари юксак суръатлар 
б-н ривожланмокда. Мамлакатда 9672 
умумий урта таълим М.и (6 млн.дан ор­
тик укувчи), 224 урта махсус ва касб-ху­
нар укув юрти (223 минг укувчи), 61 олий 
укув юрти (125,5 минг талаба) мавжуд 
(2002). 2) фан, адабиёт, санъат, ижтимо- 
ий-сиёсий хаёт ва ш.к.да узига хос ху- 
сусиятларга эга булган йуналиш, оким 
(мае., геолог олим Хабиб Абдуллаев М.и 
ва х.к.). М. атамаси, шунингдек, ранг-тас- 
вир, хайкалтарошликка, узига хослиги 
аник ифодаланган шахар ёки маълум ви- 
лоят меъморлигига, у ёки бу даражада 
аник, услубий ва тарихий чегараларига 
эга булган бутун бир мамлакатнинг мил­
лий санъатига нисбатан хам кулланади 
(мае., Х,ирот миниатюра М.и). 
М АКТАБГАЧА ЁШ ДАГИ БО Л А -м ак- 
таб ёшига етмаган 3-6 ёшдаги бола. М.ё.б. 
оилада ота ва она, бобо ва буви, ака-опалар 
таъсирида, мактабгача таълим муассасаси- 
да эса, тарбиячилар таъсирида тарбиянинг 
узига хос тамойиллари, усуллари, восита­
лари, коидалари асосида тарбияланади. 
Оиладаги ота-она ва катталар, мактабгача 
тарбия муассасасида эса, тарбиячилар бо­
ланинг шахе сифатида шаклланишига таъ­
сир этишади. М.ё.б. онгида барча инсоний 
фазилатлар, кадриятларни узлаштириш
75


самарадорлигининг айникса юкори були- 
шини хисобга олиб, маънавий тарбияда 
мухим омил хисобланган миллий-маъна- 
вий меросдан унумли фойдаланиш ижобий 
самара беради. М.ё.б. тарбиясида бой мил- 
лий-маънавий меросимиздан фойдаланиш 
оркали уларда индивидуал хислатларни 
ривожлантириш, ижобий дунёкарашга эга 
булиш, зийраклик, киришувчанлик, жавоб- 
гарлик хиссини шакллантириш; маъна- 
вий-ахлокий хислатлардан тугрисузлик, 
багрикенглик, очиккунгиллик, каттага хур­
мат, кичикка иззат, угил болалар онгига 
киз болаларнинг шаънини доимо хдмоя ки­
лиш тушунчасини сингдириш, шунингдек, 
киз болаларнинг угил болаларга хурмат 
ва самимият б-н муносабатда булишини 
уктириши, уртовдари б-н хамфикр, уларга 
ва атрофдаги бошка одамларга эътибор- 
ли булиш каби сифатлар шакллантирилиб 
борилиши зарур. Бу каби фазилатларни 
шакллантириб боришда угитлар, панд-на- 
сихатлар, маколлар, хикматли сузлар, эр- 
таклар, ривоятлар, хикоятлар, топишмок- 
лар, болалар куй-кушиклари ва х.к. мухим 
урин тутади.
М АКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССА- 
САЛАРИ - мактабгача ёшдаги болалар­
нинг ижтимоий тарбия муассасалари. Узбе- 
кистонда бу муассасаларга болалар яслиси, 
ясли-богча, болалар богчаси киради. М.т.м.
2 боскичдан иборат. 1-боскич болалар яс­
лиси булиб, у 2 ёшдан 3 ёшгача булган бо­
лаларни камраб олади. Бу боскичда бола­
ларни аклий ва жисмоний ривожлантириш, 
нуткини шакллантириш, уларни моддий 
борлик, атроф-олам б-н таништириш хамда 
уларга гигиена масалалари буйича амал- 
даги таянч дастур асосида таълим-тарбия 
берилади. 2-боскич болалар богчаси булиб,
3 ёшдан 7 ёшгача булган болаларни камраб 
олади. Бу боскичда болаларнинг нуткини 
ривожлантириш, уларнинг маънавий ка- 
молотини таъминлаш, жисмоний жихатдан
76
бакувват булишлари учун йуналтирилган 
таълим-тарбия жараёни амалга оширилади. 
Жисмоний ёки рухий ривожланишида нук- 
сони булган болалар учун хам М.т.б.м. мав­
жуд булиб, улар махсус дастур хамда техник 
воситалар б-н таъминланган. Узбекистонда 
М.т.м.нинг моддий техника базаси хамда 
методик таъминотини яхшилашга каратил­
ган бир катор карорлар кабул килинган. 
М.т.м. учун жорий килинган «Учинчи минг 
йилликнинг боласи» таянч дастури пед. ва 
психология фанлари ютуклари хамда дав­
лат ва жамият талабларига таянган холда 
яратилганлиги б-н алохида ахамиятга эга. 
Давлат ва нодавлат М.т.м. мавжуд. Улар 
кайси ташкилот карамогида булишидан 
катъи назар УзР Халк таълими вазирлиги 
уни кадрлар б-н таъминлайди ва фаолияти- 
га илмий-пед. жихатдан рахбарлик килади. 
М.т.м. учун тарбиячи ва методистлар Тош- 
кент пед. ун-ти, пед. ин-тлари ва коллеж- 
ларида тайёрланади. 2002 й. Узбекистонда 
6865 М.т.м. булиб, уларда 640 мингдан ор­
тик бола тарбияланди.
МАКТАБДАН ТАШ КАРИ ТАЪЛИМ
МУАССАСАЛАРИ - болалар ва усмир­
лар б-н мактабдан ташкари иш олиб бо- 
рувчи ижтимоий ташкилий ва инструктив- 
методик муассасалар. Мактаб б-н якиндан 
богланиб иш юритади. М.т.т.м.га болалар, 
усмирлар ижодиёти саройлари, уйлари, 
клублари ва марказлари, болалар-усмирлар 
спорт мактаблари, санъат мактаблари, му- 
сика мактаблари, студиялар, кутубхоналар, 
согломлаштириш муассасалари ва б. муас­
сасалар киради. Улар йил буйи ишлайди. 
Болалар ва усмирларнинг якка тартибдаги 
эхтиёжларини кондириш, уларнинг буш 
вакти ва дам олишини ташкил этиш учун 
давлат органлари, жамоат бирлашмалари, 
шунингдек, бошка юридик ва жисмоний 
шахслар маданий-эстетик, илмий, техника- 
вий, спорт ва б. йуналишларда М.т.т.м.ни 
ташкил этишлари мумкин. М.т.т.м.да уму-


мий }фта таълим мактабларининг барча 
синф укувчилари уз ихтиёрлари б-н мактаб 
укув дастуридан ташкари кушимча фанлар, 
санъат турлари, бадиий хунармандчилик 
ва б. касб-хунар, спорт турларини урга- 
надилар. М.т.т.м.да укувчилар учун турли 
йуналишлар буйича тугарак, клуб, студия, 
ансамбль, гурух ва ш.к. ташкил килинади. 
М.т.т.м. УзР Халк таълими вазирлиги то­
монидан тасдикланган меъёрий хужжат- 
ларга мувофик фаолият олиб боради. 
м а н к у р т л и к
- узлигини англашдан 
махрум булиш, жамиятнинг хусусияти; 
кундалик турмушда уз тарихини билмас- 
лик. Одатда, бу суз кишилар томонидан 
ота-она, кариндошларига бемехр, «онасини 
хам согинмайдиган» (А. Орипов), миллатга 
бемехр одамларга карата айтилади. М. сузи 
хаддан ташкари гайриинсонийлик даража- 
сини курсатувчи тушунча сифатида на­
моён булади.
М АРОСИМ - диний ёки анъанавий урф- 
одатлар муносабати б-н 

Download 7,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   200




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish