Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

8-боб.
Мажбуриятлар асоси сифатида пактлар 
Мажбуриятлар асоси сифатида пактлар тушунчаси ва турлари.
Рим ҳуқуқининг «ex nudo pacto obligatio non nascitur» ёки «nuda pactio
obligationem non parit» деб аталган қоидаси узоқ вақт давомида
шартномавий мажбуриятлар ўрнатилиши борасидаги асосий
тамойиллардан бири ҳисобланган. Шартномавий мажбурият ўрнатилиши 
учун шартнома ҳуқуқ томонидан ўрнатилган шаклда тузилиши муҳим 
бўлган. Ҳуқуқ томонидан ўрнатилган доирадан ташқари тузилган томонлар 
келишуви
pacta nuda
ёки ҳимоя қилинмаган, яъни
юридик ҳақиқий эмас,
деб танилган пактлар номи билан юритилган. 
Консенсуал шартномаларнинг ўрнатилиши қайд этилган қоидадан
истисно тариқасида намоён бўлди. Консенсуал шартномалар мажбурият 
ҳуқуқининг муҳим шартномалари эканлигини тан олган ҳолда, «nuda pactio
obligationem non parit» қоидаси шубҳа остига олинди. Лекин Рим ҳуқуқи
ва иқтисодиётининг ривожланиши битим асосидаги мажбуриятлар 
белгиланган шаклда тузилган бўлиши шарт, деган қоидадан четга чиқишга 
олиб келди. Преторлар, юристлар ва императорлар амалиёт эҳтиёжларини 
ҳисобга олган ҳолда ҳуқуқий ҳимояга эга бўлган кўплаб келишув ёки 
пактлар яратдилар. Ҳуқуқий ҳимояга эга бўлган пактлар, мажбурият асоси 
сифатида ҳимоя қилинмаган пактлар ёки
pacta nuda
дан фарқли равишда,
pacta vestita
ёки даъво ҳимояси билан таъминланган пактлар деб аталган.
Pacta vestita
ёки ҳимояланган битимлар, асосан, 3 гуруҳга бўлинган:
pacta
adjecta
ёки қўшимча пактлар, 
pacta praetoria
ёки претор пактлари ва
pacta
legitima
ёки легитим пактлар. 
Қўшимча битимлар 
–
Pacta adjecta.
Қўшимча битимлар – pacta adjecta ноформал мустақил бўлмаган ва 
қўшимча 
келишув 
бўлиб, 
бу 
пактлар 
ёрдамида 
bonae 
fidei
шартномаларининг, 
классик 
даврдан 
кейин 
эса 
– 
stricti 
juris
шартномалариниг мазмуни модификация қилинган, яъни ўзгартирилган.
Шартномалар мазмунини ўзгартириш шартнома тузиш пайтида (in
continenti) ёки кейинчалик (ex intervallo) амалга оширилиши мумкин 
бўлган. Ўзгартиришдан мақсад шартнома тузиш пайтида мажбуриятларни
кўпайтириш (