Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

res in patrimonio
ёки 
хусусийлаштирилиши 
мумкин 
бўлган 
ашёларга 
кирган.

---

106 
Хусусийлаштирилиши мумкин бўлган ашёлар res in patrimonio res privatae
маълум вақт ичида бирон-бир шахсга тегишли ёки тегишли эмаслигига 
қараб бир қатор турларга бўлинган. Муайян шахсга тегишли бўлган мулк
res in bonis
деб аталган, эгаси томонидан ташлаб юборилган мулк
res
derelictae 
деб аталган, эгаси томонидан эгалик қилиш мумкин бўлган, лекин
маълум сабабларга кўра йўқотилган ёки зўравонлик Билан тортиб олинган, 
ёки бўлмаса яширинча олиб қўйилган мулк 
res deperditae
деб аталган. 
Бундан ташқари, ўзлаштирилиши мумкин бўлган, лекин ҳали ҳеч кимга 
тегишли бўлмаган мулк
res nullus
деб аталган.
Алоҳида хусусиятларга эга бўлган (хусусий) ёки турига хос бўлган
ва умумий турдаги ашёлар. 
Бу бўлинишга кирувчи ашёлар моҳиятини 
аниқлаш учун муайян буюм инсонлар ўртасидаги ҳуқуқий муносабатлар 
предметини ташкил қилса ва у маълум сабабларга кўра нобуд бўлса ва уни
худди шу турдаги, миқдордаги ва ҳажмдаги бошқа ашё билан алмаштириш 
имконияти мавжуд бўлса, у ҳолда бундай ашё умумий турдаги ёки ўрни 
алмаштириладиган ашё деб аталади. Бундай ашё ҳақида гап борса, «genera
non pereunt» ва «genus perire non censetur» қоидаси амалда бўлган: бунга 
кўра қарздор олган қарзини шу турдаги бошқа ашё билан тўлашга мажбур
бўлган. Алоҳида хусусиятларга эга бўлган (хусусий) ашё ҳақида гап 
кетганда «species perit ei sui debetur» қоидаси амалда бўлган, бунга кўра,
буюм қарздорнинг айби билан эмас, тасодифан нобуд бўлган деб тан 
олинган. 
Рим ҳуқуқи нормаларига биноан, ашё ўрни алмаштирилиши ёки 
алмаштирилмаслигини белгилаш мажбуриятда қатнашаётган томонлар 
ихтиёрига ҳавола этилган. Томонлар бу ҳолатларни аниқлаштирмаган ҳолда 
бир қатор ҳуқуқий қоидалар амалда бўлган: ўрни алмаштирилиши мумкин 
бўлган ашёлар