Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Repudium ёки divortium
бўйича никоҳнинг бекор бўлиши. – 
Қадимги ҳуқуқ бўйича фақатгина эркаклар никоҳни бекор қилиш ҳуқуқига 
эга бўлганлар. Бунда хотин хиёнат, майхўрлик, бепуштликка йўл қўйган 
бўлса ёки эри хоҳлаган пайтда никоҳ бекор бўлиши мумкин бўлган. Аёл 
киши никоҳни бекор қила олмаган. Никоҳни бекор қилиш усули никоҳ 
қандай усулда қурилган бўлса шундай бекор бўлган:
confarratio
усулида
қурилган никоҳ 
diffareatio 
усулида бекор бўлган;
coemptio
усулида
қурилган никоҳ
remancipatio 
усули билан бекор бўлган; 
usus 
усули билан 
қурилган никоҳ эса эри томонидан бекор қилинган.
Sine manu никоҳ тури кенг тарқалган пайтда никоҳ фақатгина эркак 
томонидан бекор қилинмаган. Бу даврда эр-хотин ўртасида «libera
matrimonia esse debent» тамойили амалда бўлиб, бу тамойилнинг 
қўлланилиши натижасида
divortium
ёки ажрашиш ўрнатилган. Ажрашиш 
ўрнатилгандан бошлаб никоҳ эр, хотин ёки ҳар иккала томоннинг хоҳиши 
билан бекор бўлиши мумкин. Алоҳида ҳолларда аёлнинг paterfamilias
томонидан ҳам ажрашиш талаб қилиниши мумкин бўлган. Ажрашиш
сабаблари тўла аниқланмаган, ажрашишга томонлардан биронтасининг 
хоҳишидан ташқари бошқа сабаблар бўлмаганда ҳам рухсат берилган.
Ажрашишнинг асосий усули гувоҳлар олдида эълон қилиш йўли билан,
ёзма равишдаги
libellus repudi
ёки биргаликдаги турмуш
тўхтатилишидан иборат бўлган. 

---

86 
Классик даврдан кейин христиан дини ақидалари натижасида ахлоқий 
одатлар ўзгариб бориши баробарида императорлар ажрашиш учун бир 
қатор қоидаларни ўрнатганлар. Бу даврда ажрашишнинг 2 кўриниши
мавжуд бўлган:
divortium cum damno
– 
 
нохуш оқибатларга олиб келадиган
ажрашиш