Uzbekiston Respublikasi Oliy va urta maxsus ta'lim vazirligi


Gimenomisetlar tartiblari guruhi - Hymenomycetidae



Download 0,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/72
Sana11.08.2021
Hajmi0,52 Mb.
#145261
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   72
Bog'liq
Тубан усимликлар 2017

Gimenomisetlar tartiblari guruhi - Hymenomycetidae 

 

    Eslatib  o„tilganidek  Gimenomisetlarning  bazidiyalari    miseliylar 



qoplami bilan o„ralishiga qarab ikki xil bo„ladi: 

1. 


Gimnokarp (ochiq) - ayrim vakillarida meva tananing ustki qismida, 

aksariyati  ko„pchiligida  esa  meva  tana  qalpoqchasining  ostidagi  maxsus 

gimenial qatlamda ochiq holda joylashgan bazidiyali; 

2. 


Gemiangiokarp  (yarim  ochiq)  -  bazidiyali  gimenial  qatlami 

boshlang„ich  davrda  yopqich  deb  ataluvchi  yupqa  miseliy  pardasi    bilan 

o„ralgan, keyinchalik esa parda yirtilib ochiladi. 

Gimenomisetlarning  meva  tanalari  o„zining  tashqi  ko„rinishi,  shakli, 

konsistensiyasi  va  rangi  jihatidan  ham  xilma-xil  bo„ladi.  Ular  substrat  ustida 

yaslanib,  shaklsiz  (resupinat),  biroz  tik  holda,  to„g„anog„ichsimon,  korallarga 

o„xshash  shoxlangan,  tog„aysimon  qattiq,  tuyoqsimon  yog„ochlashgan  va 

boshqa  ko„rinishlarda  bo„ladi.  Gimenomisetlarning  gimenial  qatlamlari  ham 

har  xil  bo„lib,  ko„pincha  plastinkasimon  va  naysimon  gimenoforlarni  yuzaga 

keltiradi. Meva tanasining  va ayniqsa  gimenial qatlamining   tuzilishiga qarab 

gimenomisetlar  Agarikalar  (Agaricales)  va  Afilloforalar  (Aphyllophorales) 

tartiblariga  bo„linadi.  Agarikalar  tartibiga  mansub  zamburug„larning 

gimenoforlari  plastinkasimon,  Afilloforalarniki  esa  naysimon  yoki  boshqa 

ko„rinishlarda  bo„lishi  mumkin.  Shuning  uchun  ham  Agarikalarni  - 

plastinkalilar,  Afilloforalarni  -  plastinkasizlar  tartiblari  deb  ham  yuritiladi. 

Ikkala  tartib  vakillaridagi  bazidiyalar  silindrsimon  yoki  to„g„onog„ichsimon 

hujayralardan  tashkil  topgan  bo„lib,  ularning  ustida  o„simta  (sterigma), 

sterigmaning  ustida  esa  biroz  uzunchoq  bazidiosporalari  joylashgan. 

Bazidiyalar  orasida  xaltachali  zamburug„larnikiga  o„xshash  parafizalar  va 

biroz  yirik  hamda  balandroq,  sistida  deb  ataluvchi    maxsus  xujayralar  ham 

bo„lib, ular gimeniyni tashqi ta‟sirlardan himoya qiladi.  

     Agarikalar tartibi – Agaricales. Ushbu. tartibga mansub  vakillarning 

meva  tanasi  yumshoq,  biryillik  bo„lib,  yaxshi  shakllangan  oyoqcha  va 

qalpoqcha hosil qiladi. Shuning uchun ularni qalpoqchali zamburug„lar nomi 

bilan  yuritiladi.  Tashqi  tuzilishi  jihatidan  qalpoqchali  zamburug„lar  juda 

xilma-xil  bo„lib,  ularning  ichida  iste‟mol  qilinadiganlari  asosiy  qismini, 




45 

 

zaharli va istemol qilishga yaroqsiz vakillari esa kamroq qismini tashkil etadi. 



Istemol  qilinadiganlari  ichida  sun‟iy  o„stiriladiganlari  ham  kam  emas. 

Shulardan  biri  qo‘zidumba  (Agaricus  bisporus)  bo„lib  hisoblanadi. 

Zamburug„ o„stiriladigan maxsus qurilmalarda (volyera) ularni yangi ot go„ngi 

va  bug„doy  somonidan  tayyorlangan  substratga  miseliysini  ekib  ustini 

yumshoq torfli  yoki boshqa  yupqa qoplam bilan  yopiladi.  Ko„p zamonlardan 

beri  ekilib  kelinayotgan  qo„zidumbaning  madaniy  shtammi  tabiiylariga 

nisbatan  o„zgarib,  bazidiyalari  ustida  atigi  ikkitadangina  bazidiospora  hosil 

qiladigan  formaga  o„tgan.  Qo„zidumbaning  tabiiy  turlari  ham  eng  ko„p 

iste‟mol qilinadigan zamburug„lar qatoriga kiradi. O„zbekiston sharoitida keng 

tarqalgan  va  iste‟mol  qilinadigan  qalpoqchali  zamburug„lardan  yana  biri  oq 




Download 0,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish