Узбекистон республикаси олий ва урта

1.3. Don  mahsulotlarini  saqlash  borasidagi dolzarb vazifalar. 

Xalq  xo`jaligi  va  iste`molchilar  manfaatini  kuzda  tutib  don  mahsulotlarini 

saqlash borasida kuyidagi masallalar ilgari suriladi. 

1.  Don  mahsulotlarini  nobud  kilmasdan  yoki  massasi  bo`yicha  minimal 

yukotish bilan saqlash. 

2.  Don mahsulotlarining sifatini yomonlashtirmasdan saqlash. 

3.  Saqlashda don mahsulotlari sifatini oshirish. 

4.  Don mahsulotlarini saqlashda mexnat sarfini kiskartirish. 

 

1.4. Don mahsulotlarini nobud kilmasdan yoki massasi bo`yicha minimal 

yukotish bilan saqlash. 

Mahsulotni nobud kilmasdan yoki massasidan minimal yukotish bilan saqlash - 

birinchi vazifa. Nobudgarchilik mexanik va bioligik 

tabiatni    namoyon  qiladi.    Saqlash  paytida  miqdor  va  sifat  bo`yicha  sodir 

bo`ladigan 

nobudgarchiliklar 

sxemasi 

1-rasmda 

berilgan.Fakat 

ayrim 

nobudgarchiliklar  mukarrar  bo`lib,boshqalari  esa  noto`g`ri  saqlash  oqibatida  yuzaga 

keladi. Mukarrar(bulishi turgan gap) mexanik nobudgarchilik hisobga olinmagan don 

changi bo`lib,u don va don mahsulotlarini bir joydan ikkinchi joyga kuchirayotganda 

yuzaga keladi. Saqlashda donning nafas olishi vaktida kuruk moddalarning yukolishi 

birdan-bir biologik tartibdagi oklanadigan nobudgarchilik hisoblanadi. 

Birok  oxirgi  ikki  kurinishdagi  nobudgarchiliklar  saqlashni  to`g`ri  yulga 

kuyganda  juda  sezilarsiz  darajada  bo`lib,bir  yilda  mahsulot  massasining  0,3....0,4% 

ini  tashkil  qiladi.Fakat  shu  nobudgarchiliklar  tabiatidan  kelib  chikkan  holda,don  va 

don  mahsulotlarini  saqlashda  va  tashishda  ruy  beradigan  tabiiy  yukolish  me`yori  

urnatiladi. 

To`g`ri  tashkil  qilingan  saqlash  jarayoni  don  mahsulotlarining  sochilishi, 

qushlar, kemiruvchilar va zararkunandalar tomonidan kirilishi, uz-uzidan kizishda va 

mikroorganizmlar  rivojlanishidan  yuz  beradigan  massa  yukolishining  oldini  olishga 

imkon beradi. 

Yuqorida  ko`rsatilgan  sabablar  bo`yicha  yuzaga  keladigan  nobudgarchiliklar 

oklanmaydi, binobarin, bularga yul kuyib bulmaydi.