У'збекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги



Download 10,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet84/130
Sana12.11.2022
Hajmi10,12 Mb.
#864645
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   130
Bog'liq
Filologiyaning dolzarb muammolari

Д А М Л Е 
Т»
Валиева 
С. - Уз МУ
«Хамлет!» бу сузнинг маъносини тушунасизми ахир, У 
коят улкан ва терандир: унда инсон хаёти бор, инсон бор, у 
хаммамиз, у - мен, у - хар биримиз, бир даражада юксак 
ёки кулгили, аммо хамиша аянчли ва мудхиш маънода... 
сунгра «Хамлет» - бутун башарият томонидан драматург 
шоирлар шохидеб эълон ^илмнган, кутарилган ва хам узидан 
олдин, хам узидан кейин тенги булмаган пурзиё шох 
тожидаги нихоят даражада ёркдн олмосдир...
Бутун инсониятга мансуб булган, дунёга шухрати кетган 
номлардан бири хисобланган Ш експирни 
булмаса 
эшитиб билмаганлар бормикин?
Драматург сифатида у билан хали хам 
ким тентлаша 
олмади, унинг номи ёнига факат унинг узининггина номини 
ёзиш мумкин. У олий даражада ижод к,илиш истеъдодига 
эгадир, унга бутун оламни к^амраб оладиган atyi насиб 
этгандир; айни замонда, у шундай объективлик ддхосига 
эгадирки, бундай дадо yi-ш энг баркамол драматург к^лди, 
предметлар аслида к;андай булса, уларни шундай тушуниш. 
Уларшшг хар бирининг ич-ичига кириш ва уларнинг хаёти 
билан яшаш крбилиятига эга кдпди. Яна денг, бу объектишшк 
эхтироссизлик, лок,айдлик поэзиясини барбод килади, 
Шекспир эса букж шоирдир...
Гарчи Шексгшрнинг бир к^нча драматик асарларининг 
бири баланд, бошк,аси пастрок, заиф деб булмаса-да, хар 
Холла баъзи жихатлардан «Хамлет» унинг ижодининг 
чухциси дейиш мумкин.
Аввало шуни айтиш керакки, пьеса асосида качонаир биров 
томонидан ёзилган ва шахзода Хамлет га багишланган асар 
ётади. Аммо Шекспир уша асар асосида бугунлай оригинал 
ва гениал ф алсаф ий характери ва жуда кенг социал 
мазмундорлиги билан ажралиб туради, нихоят даражада 
мураккаб хисобланади.
Асар зулм, адолатсизлик, макр, хунрезлик жуда кучайиб 
кетган даврда нихоятда огир ва танг ахволда долган 
гуманизм фожиасининг умумлаштирилган ифодасидир.
Бош «.ахрамон — шахзода Хамлет. 
У
жуда аклли, 
истеъдодли, чукур фикр хамда мулохазали, хак^икдт йулида
168


Хеч кимдан ва хеч нарсадан куркмайдиган ажойиб шахсдир. 
Уни юксак одамийлик ва инсонпарварлик безаб туради.
Асарда асосий ran шундан бошланади: Хамлетнинг отасини 
амакиси улдирган ва тож-тахтини эгаллаган булади. Бу юят 
вахшиёна жиноятда унинг онасини хам маълум даражада 
билвосита иштироки булади. Вакдлар угади ва жиноят секип 
асга ошкор була бошлайди. Айникра, ушбу жиноят о^ибатида 
Хамлет газабга тулган холла щрол ва унинг атрофидагилар 
билан, бутун хокимият билан, мамлакатда кенг кднот ёйган 
кабохату кабихлар билан шиддатли тущгашувларга киришиб 
кетади. Кураш борган сари ошрлашади. Албатга, бу курашда 
Хамлетнинг диктат марказида к,огил амаки - ^иролдан уч 
олиш макрадигина турмайди. Хамлет масалани борган сари 
кенг олади. Кртиллик йули ила тахтни эгаллаган хокимият 
бошида турган саройдаги ва мамлакатдаш разилларнинг 
бошида туриб бош хокимият сифатида иш кураётган амакига 
Карши унинг кураши, уз онасининг тубанлигига нафрати, 
умуман хакицат ва адолат учун олиб бориладиган катга ва 
кенг куламли, жиддий ва кескин, чукур маъноли курашув 
нафратга айланиб кетади.
Шу ерда, аввало, бир нарсани кдйд кдниш керак: бир 
неча Fap6 олим ларининг айтиш ича, мазкур олишув 
мукдддаротияи хал к,иладиган айрим пайтларида, яъни хаёт- 
мамот муаммоси кундаланг булиб ва тезда кескин чора куриш 
зарур булиб долган баъзи ерларда Хамлет гуё журъатсизлик, 
заифлик курсатади. Бу фикр аслида жудаям турри эмас. Хамлет 
нщ оят даражада мураккаб, масъулиятли шароигларда узини 
оркдга ташламайди, аксинча, уйлаб крлади, Ха, заифлик, 
куркокдик курсатмайди, аксинча уйлаб крлади, у гуё бу 
мураккаб масалан и нг узил-кесил аник, булган-булмагани 
устида, муаммонинг мохияти, жанжал устида, уни энг тугри 
ва муваффакиятли хал килиш йуллари устида уйлаб крлади, 
у ёки бу вок,еа тугрисида чугур уйлаб, жуда к^тгик хаяжонга 
ё газабга келиб, жуда кенг маъноли, умумлаштирилган 
фалсафий хулосалар чик,ариш билан маштул булади, бу 
хулосалар эса, кейин унинг катьий ва актив иш куришига 
ёрдам беради. Мана, масалан, унинг олдига энг катга жиноят 
энг аччик хиёнат кдгсган, энг разил, энг шафк^тсиз икки 
шахе — кирол ва унинг хотини (Хамлетнинг онаси!) келиб, 
Хамлет билан сузлашадилар: алам ва азобли шубхалар
169


алангасида ёнаётган Хамлет учун нихоят даражада огир, 
тадк^флар маслахат берадилар, насщат кдтгандай буладилар, 
улган (улдирилган!!!) отангни эсдан чгафр, кунгил очадигаи 
ишлар, уйин-кулгилар билан машгул бул, дейдилар...
Шунда Хамлет к,отил к*ирол ва к,абих кироличага ^аттик. 
тегмай, кинояли сузлар айтиб жунатади.
Ш ундан кейин эса Х амлетнинг таниш лари унинг 
отасининг арвохи куринганини ва бутунги танда \а м
келиш и м ум кинлигини хабар берганларида, Хамлет 
айтади: «Жаханнам аламлар огзимни юмишга мажбур 
к,илсалар ^ам, барибир, гаплашмай цуймайман...»
Хаци^атан хам, шу тунда Хамлет отасининг арвохини 
куради ва углини булган вок,еалардан хабардор этади, уч 
олишни илтижо кдлади.
Шундан кейин Хамлет хар нарса аён бултач, юкрридаги 
рухий-драматик фалсафий кайфиятидан чикиб. актив 
кураш йулига кириб кетади.
Хамлет содда, ишонадиган ва палапартиш иш курадиган 
одам эмас, балки хар нарсани чуцур тахлил кдяадиган, 
танкидий куз билан царайдиган ва хулосаларда, хулоса 
чицаришларда бехуда шошилмайдиган зур иродали шахсдир.
Х амлет р еали сти к образдир, ж онли одамдир, 
уз
В атанидаги кон крет ш ароитлар зам инида майдонга 
келгандир, Ватани эса унинг узини айтиш ича, хам 
турмадир: Хамлет уз даврининг махсулидир, давр эса нихоят 
даражада гаффор, ёвуз чиркин ва шафкдгсиздир. Буларнинг 

Download 10,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish