Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги. Тошкент Архитектура-курилиш институти Курулишни бошкариш факультети

12-расм. Сифатни оптималлаштириш модели
Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар
1) Лойиҳа сифатини бошқаришнинг замонавий ёндашувлари қандай?
2) Лойиҳа сифатини бошқаришнинг асосий босқичларини санаб уътинг.
3) Лойиҳанинг сифатига эришиш учун асосий харажатлар таснифини санаб уътинг.


МАВЗУ 10. ЛОЙИҲА БОШКАРУВИДА НАРХ.
10.1. Лойиҳа ресурслари ва харажат
10.2. Лойиҳа харажатларини бошқариш жараёни

10.1. Лойиҳа ресурслари ва харажат

Харажат лойиҳани бошқаришнинг асосий категорияси бўлиб, бундай лойиҳани баҳолаш мезонлари рақобатбардошлик ва ҳаётийликка таъсир қилади. Харажатлар кўпинча лойиҳа ресурслари қийматлари ва ишнинг сарф-харажатларига тўғри келади. Шунинг лойиҳа ресурслари тоифасини ўрганмасдан, харажатлар категориясини кўриб чиқиш мумкин эмас.
Рус тилидаги "ресурс" сўзи икки маънога эга:
1. Захиралар, ҳар қандай манбалар;
2. Зарур бўлган ҳолда мурожаат қилиш воситаси.
Уъшанда лойиҳа ресурслари лойиҳани амалга ошириш учун зарур бўлган маблағлар мажмуаси бўлиб, уни амалга оширишни тартибга солишга сезиларли таъсир кўрсатади. Шу нуқтаи назардан, лойиҳа ресурслари лойиҳа маҳсулотини яратишда иштирок этадиган турли хил объектларни ўз ичига олади. Ресурсларга меҳнат, молиявий ва моддий-техник ресурслар, макон ва вақтинчалик ресурслар (муддат, муддатлар ва чекловлар), ахборот, интеллектуал, технологик, коммуникация, мажбурий ва ҳаётий ресурслар ва шу кабилар киради. Санаб уътилган барча ресурс элементлари бир-бири билан боғлиқ. Шунинг учун ресурсларни бошқариш режалаштирилаётган кўрсаткичлар билан лойиҳа натижаларини ишлаб чиқариш учун мақбул фойдаланишни режалаштириш ва таъминлашдан иборат. Шуни назарда тутиш керакки, ҳар қандай объект, элемент, механизм, мулк фақатгина мақсад белгиланганида ва унга эришиш учун фаолият бошланганда ресурсга айланади. Ресурс янгиланмоқда, яъни манба элементларини потентсиал ҳолатдан (ҳақиқий фаол эмас) ҳақиқий ҳолатга (фавқулодда фойдаланиш учун тайёр) ўтказиш учун қасддан қилинган ҳаракатлар жараёни. Лойиҳани амалга ошириш билан бир қаторда, ресурслар лойиҳанинг якуний ва оралиқ натижаларига таъсир этишига қараб, улардан фойдаланишнинг ўзгарувчанлигини назарда тутиб, тактик ва стратегик таъсирни олиш ва ресурсларни манипулятсия қилиш учун лойиҳа фаолиятига адекват қўшилиш асосида ресурсларни бирлаштиришни назарда тутади.
Ҳар бир ҳозирги вақтда лойиҳа ресурслари чекланган. Шу сабабли, харажатларнинг нисбатларини камайтиришни назарда тутадиган ресурсларни тежаш, агар мумкин бўлса ва иқтисодий жиҳатдан мумкин бўлса, амалга оширилган ишларнинг бирлигига қараб, ресурсларни бошқариш асосида объектив жараён сифатида қаралади.Ресурслар менежменти лойиҳалар этарли даражада сифатли, ўз вақтида этарли миқдорда бўлишини таъминлайди ва материаллар, меҳнат ресурсларидан алоқа тармоқларига керакли барча нарсалар билан таъминланади. Шунинг учун ресурсларни бошқаришнинг асосий вазифаси уларнинг оптимал режалаштиришидир. Бироқ, лойиҳада ишлатиладиган ресурсларнинг миқдори доимо камлигини тушунишингиз керак.