Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги. Тошкент Архитектура-курилиш институти Курулишни бошкариш факультети

Кх = З\Ўз,
бу эрдаКр - хатар коеффитсиенти;
З - мумкин бўлган максимал зарар миқдори, сўмда;
Ўз - маълум пул маблағларини ҳисобга олган ҳолда ўз молиявий ресурсларининг ҳажми.
Иккинчи тамойилни амалга ошириш инвесторнинг мумкин бўлган максимал ёъқотиш миқдорини билиши, унинг нима сабаб бўлиши мумкинлигини аниқлайди, хавфнинг эҳтимоли нимадан иборат ва хавфдан воз кечишга қарор қилади, унинг жавобгарлиги хавфини қабул қилади ёки бошқа шахснинг жавобгарлигига хавфни ўтказади.
Учинчи тамойилнинг амал қилиши молиявий таваккалчиликни ўтказишда намоён бўлади. Бундай ҳолда, инвестор суғурта мукофотлари билан суғурта бадали ўртасида қабул қилинадиган нисбатни белгилаши керак. Суғурта мукофоти - суғурталовчига суғурта қилдирувчи томонидан суғурта қилинган суғурта хавфи учун тўлов. Суғурта суммаси моддий қийматлар суғурталанган пул суммаси. Хатарни сақлаб қолиш керак эмас, яъни инвестор хавфни қабул қилмаслиги керак.
Молиявий хавф даражасини камайтириш учун турли усуллар қўлланилади: диверсификатсия қилиш; танлов ва натижалар ҳақида қўшимча маълумот олиш; чеклаш; суғурта.
Диверсификатсия - бу бир-бирлари билан бевосита боғлиқ бўлмаган турли хил инвестиция объектлари ўртасида инвестицион маблағларни тақсимлаш жараёни.


Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар
1) Хатарлар турлари қандай?
2) Ташқи (экзоген) омилларни келтиринг.
3) Эндоген омилларга ном беринг.
4) Сиз қандай инвестиция хавфини баҳолаш моделларини биласиз?
5) Молиявий хатарларни бартараф этиш йўлларини тавсифланг.


МАВЗУ 12. ЛОЙИҲА БОШКАРУВИДА ИНСОН РЕСУРСЛАРИ.
12.1. Ходимларни бошқаришнинг асосий принциплари
Самарали ходимларни бошқариш лойиҳани бошқаришнинг асоси ҳисобланади. Одатда, инвесторлар лойиҳани бошқариш ходимларини лойиҳани амалга оширишда асосий муваффақият омили сифатида кўришади.
Лойиҳа ходимларини бошқариш тизими инсон ресурслари билан боғлиқ бўлган жараёнларни бошқариш усуллари, протседуралари, дастурларини ўз ичига олади ва уларнинг доимий яхшиланишини таъминлайди. Бирликда олинган ушбу услублар, протседуралар, дастурлар қуйидаги параметрлар билан тавсифланганлойиҳа кадрларини бошқариш тизимини ифодалайди:
• ходимларнинг лойиҳанинг мақсади ва ваколати (таълим даражаси, малакаси, миссияни тушуниш, иш муносабати) билан мувофиқлиги;
• ходимларни бошқариш тизимининг самарадорлиги - харажатлар ва имтиёзларнинг нисбати, инвестицияларга бўлган эҳтиёж, ходимлар билан ишлаш натижаларини баҳолаш мезонларини танлаш;
• ходимларнинг ортиқча ёки камлиги, эҳтиёжларни ҳисоблаш, миқдор ва сифатни режалаштириш;
• профессионал фаолиятнинг айрим гуруҳлари ва ижтимоий-психологик хусусиятлари бўйича ходимлар баланси;
• бошқарув ходимлари гуруҳларига устунлик қиладиган манфаатлар ва қадриятлар тузилмаси, уларнинг иш фаолиятига бўлган таъсирига таъсири ва натижалари;
• фаолиятнинг ритми ва интенсивлиги, ишнинг психологик ҳолати ва сифатини белгилаш; • ходимларни танлаш ва улардан фойдаланишни акс эттирадиган, унинг ривожланиш тизимини ташкил этувчи бошқарув ходимларининг интеллектуал ва ижодий салоҳияти.
Ходимларни бошқариш самарадорлиги лойиҳанинг умумий мақсадларини амалга ошириш даражаси билан белгиланади. Ҳар бир жамоа аъзосидан фойдаланишнинг самарадорлиги унинг зарур функцияларини амалга ошириш қобилиятига ва ушбу функцияларни амалга оширадиган мотиватсиясига боғлиқ.
Кадрлар билан ишлашни самарали ташкил этиш лойиҳа ходимларини бошқаришнинг асосий ташвишлари ва шунга мос равишда лойиҳа командасининг кадрлар менежерининг ҳам асосий ташвишлари ҳисобланади.
Инсон ресурсларининг ўзига хослиги қуйидагича:

• 
  инсон ресурсларини бошқаришда психологик омилларга, инсон фаолияти рағбатлантирилишига ва мотиватсиалашга устувор аҳамият берилади;
  
• 
  одамлар онгли, фикрлаш ва ақл-заковат билан шуғулланишади, шунинг учун уларнинг бошқарувга бўлган муносабати фаол ва ҳиссий жиҳатдан мазмунли ва пассив-механик эмас;
  
• 
  инсон ресурслари доимий ривожланишга қодир;
  
• 
  ташкилот ва инсон ресурслари ўртасидаги ўзаро муносабатлар жараёни икки томонлама бўлади;
  
• 
  Инсон ресурслари фаолиятининг хабардорлиги, мақсадларини белгилаш, рағбатлантириш ва ўзини ўзи англаш талаблари билан ажралиб туради;
  
• 
  инсон ресурсларини нотўғри ишлатиш билан ишлатиш самарадорлиги бошқа манбалар турига нисбатан тезроқ тушади;
  
• 
  инсон ресурсидаги инвестициялар (моддий ва маънавий) ресурсларнинг бошқа турларидан кўра кўпроқ самара беради.