Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги тиқхмми



Download 366,43 Kb.
bet24/31
Sana21.02.2022
Hajmi366,43 Kb.
#22031
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   31
Bog'liq
МАЪРУЗА МАТНИ tavakkalchilikni boshqarish

Маъруза N 8


Мавзу . Таваккалчилик коэффиценти ва унинг тахлили.



  1. Таваккалчилик коэффиценти.

Е-билан бирор иктисодий курсатгичнинг бажарилиш сохасини белгилайлик. Малумки бу иктисодий курсатгичнинг бажарилиши r r ... r микдорларга боглик булиб, уни куйидагича белгилаш мумкин



Курсатгичнинг Е-га тушиши микдорлардан боглик (масалан капитал киритиш микдори).
Н=Н(Е). Эса иктисодий курсатгичнинг Е сохага тушиши натижасида юзага келадиган Н кайтимни ифодаловчи функция булсин (масалан критилган капитал микдоридан кайтиш).
-эса х иктисодий курсатгичнинг зичлик функцияси булсин. Масалан х-иктисодий курсатгичнинг Е сохага тушиш эхтимоли, агар Е-нинг чегаралари лар булса
булади.
деб белгилаймиз.
-курсатгичларнинг мусбат сохага яъни режа бажариладиган мусбат сохадаги кайтимлар булсин. Унда режа бажарилмаганлиги (манфий) сохасидаги кайтимларни билан белгиласак.

булади. Бу ерда микдорлардаги режалаштирилган микдорлардан чапда ётган микдорларни ифодалайди.
Шундай килиб режа бажарилмагандаги иктисодий курсатгич кайтими -нинг, режа бажарилгандаги кайтим -га нисбатини таваккалчилик коэффициенти деймиз ва куйидагича белгилаймиз
Маълумким ва булади. Агар булса К=0 таваккалчилик коэффиценти нолга тенг, яни таваккалчиликнинг йуклиги, агар булса таваккалчилик даражаси жуда катталиги юзага келади.
Таваккалчилик коэффицентининг бошкача ифодаси куйидагича.

бу ерда z-иктисодий курсаткичнинг режалаштирилган микдори.
-курсаткичнинг z кичик кийматининг кутилмаси.
-курсаткичнинг z дан катта кийматининг кутилмаси. Яъни х бирор фаолият юритиш натижасидаги иктисодий курсаткичнинг киймати булса, унда





  1. Таваккалчилик коэффициентининг тахлили, фойда келтириш функцияси.

И (х)-билан фойда келтириш функциясини белгилаймиз, бунда х-бирор иктисодий курсаткич киймати (масалан х карор кабул этувчининг киритиладиган капиталининг киймати). Карор кабул килиш натижасида бирор натижага (хосил, дармад ва бошкалар) эришилади, унинг кийматин z билан белгиласак, бирор таксимотга эга булган тасодифий киймат булади.
Аник пул маблаги, кайси ким карор кабул этувчи ноаниклик эвазига олмокчи, тасодифий микдор z булиб уни биз z-нинг пул эквиваленти деймиз. Z-нинг кутилган кийматини пул эквивалент деймиз. Z-нинг кутилган кийматини пул эквивалентидан фаркини таваккалчилик мукофоти дейилади.
Таваккалчилик мукофотини П-билан белгиласак, унда карор кабул этувчи.шахс икки холатдан: тасодифий киймат z ва маблагларини, бирини танлашни бефарк килади. Бошка томондан агар карор кабул килувчи z кабул этадиган кийматлари хакида ахборотга эга булганда уни маблагига сотган булар эди. Шу сабали пул эквивалентини сотилиши нархи хам дейилади.
Маълумки х-нинг турли кийматлари учун таваккалчилик мукофоти бир хил булмайди.
Шу билан бирга мукофот хажми z-нинг таксимот (асосан унинг математик кутилма ва дисперсиядан) боглик булади. Шундай килиб.

функцияси булади. Пул эквивалент (сотув нархи)-хам х ва z нинг функцияси булади:
Сотув нархи ва таваккалчилик мукофоти орасидаги богланишнпи куйидагича ифодаласак

булади.
Карор кабул этувчининг субъектив бахоси ва афзал куриши фойда келтириш функцияси и(х) оркали ифодаланади. Шу сабабли тавалчилик мукоороти ва сотув бахоси орасидаги муносибат куйидагича хам ифодаланади:
, ёки

Кутиладиган кийматлар хакикатда бор деб фарз этиб, бу богланишлардан ва ларни бир кийматли ифодалаш мумкин, чунки функцияси жиддий монотон камаювчи функциядир.
Таваккалчилик мукофоти киймати белгисини функциясининг формаси оркали аник курсатиш мумкин: агар кабарик булса ва булади, агар ботик булса ва булади.
Сотилиш нархи билан бирга сотиб олиш нархи хам ифодалаш мумкин.
Бу шу маънони билдиради, агар карор кабул этувчи тасодифий микдор z ифодаловчи киймат хакидаги ахборотга эга булмаса у кушимча маблаг тулаб z нинг булажак кийматини саклаб колади уша маблаг тулаб zнинг булажак кийматини саклаб колади уша маблаг дир.

Таваккалчиликдан махалий (локал) бош тортиш Фараз этайлик z нинг кутиладиган киймати нол булсин ва дисперсияси хам нольга интилсин, яъни
чап ва унг томонларини даражали каторга ёямиз, таваккалчилик мукофотини аниклаймиз.


Катордаги юкори даражадаги хадларини этиборсиз колдириб куйидагини хосил киламиз.
бунда
булгани учун лардан фойдаланиб
хосил киламиз.
-функцияси, таваккалчиликдан локал бош тортиш функцияси х-урни ва функцияси дейилади.
Фараз этайлик-белги фойда келтирувчи функция такрибан чизикли эквиваленти билан ифодаланишни курсатсин

Унда дифференциал тенглама

нинг фойдалик функцияси нисбатан ечими булади.
Юкорида нисбатан утказилган амаллар натижасидан фойдаланиб ё унинг эквивалентини аниклаш мумкин.
ташкил этиш учун ва орасидаги муносабатни фойдаланиб. ни топамиз. -юкорида урнатилган функция амалда -нинг доимилиги мухим ахамиятига эга.
Агар =const булса,
, факат ва факат, агар
факат ва факат, агар
факат ва факат, агар булса.
Таваккалчиликдан глобал бош тортиш. Карор кабул (ва унинг фойдалик функцияси) таваккалчиликдан бош тортувчи (таваккалчиликни рад этувчи) булади, агар хар кандай ва таваккалчилик мукофати манфий булмаса: яъни: булса.
Агар харкандай ё учун булса таваккалчиликда жиддий бош тортилади дейилади.
Агар га нисбатан камаювчи функция булса яъни булса.
Таваккалчиликдан бош тортиш глобал камаяди. Агар тенгсизлик жиддий бажарилса унда таваккалчиликда жиддий бош тортиш дейилади. Махсус кайд этиш керак агар таваккалчиликда глобал бош тортиш камаювчи булганда таваккалчиликдан локал бош тортиш хам х нисбатан камаювчи функция булса ва теекориа унда таваккалчиликдан бош тортишни локал ва глобалга ажратишга урини йук.
Фойдалилик функцияси таваккалчиликдан боштортиш камаювчи булса унда куйа икки фикр хакийдир.
Агар - инте р валида таваккалчиликдан бош тортиш камаювчи булса, булади ва интервалида таваккалчиликдан бош тортиш камаювчи функция булади ва тескариси.
Агар интервалида таваккалчиликдан боштортиши камаювчи функциялар булса унда уларнинг чизикли комбинацияси хам шу интервал таваккалчиликдан боштортиши камаювчи функция булади.

Таваккалчиликка пропорционал мукофот ва пропорционал таваккалчиликдан локал боштортиш агар таваккалчиликка мукофотни ва таваккалчиликка локал бош тортишни х нисбатан солиштирсак унда таваккалчиликка пропорционал мукофот ва таваккалчиликдан локал боштортишни пропорционаллиги хакида гап юритиш мумкин. (Бу функцияларни ва билан белгилаймиз)
ва
Агар таваккалчиликдан пропорционал локал бош тортишнинг функцичси булса унда факат ва факат
факат ва факат .,
факат ва факат агар булса.
Таваккалчилик натижасига кура ундан боштортиш. Юкорида келтирилган таваккалчиликдан боштортишнинг локаль ва глобал куринишларидан бошка турлари хам бор.
Фараз этайлик карор кабул килувчи W маблаги булсин. Унинг таваккалчилик булган муносабатини тасодцорий узгарувчи z ифодаловчи ноаник окибатли ходиса мисолида курамиз. Z нинг факат иккита окибатга эга ва
ва булсин. - билан сугурта мукофотиниг Карор кабул килувчи тулайдиган сугурта мукофотини билан белгилаймиз. Буни эхтимоли билан юзага келадиган -микдордаги зарарни коплаш учун ажратилади.
Унда

карор кабул килувчи учун тенгламанинг иккала томони хам бирхил этиборга эга яъни у хатмида аник зарарга эришиш ёки эхтимоли билан зарарга эришиши бир хил этиборга эгадир.
Фойда келтирувчи функционер, аникроги карор кабул этувчининг хатти харакатини биз таваккалчиликдан зарарнинг маълум хажми билан билан боштортади деймиз, агар учун усувчи булса.
Энди тасодифий узгарувчи куйидаги таксимот конуни билан оламиз.



0









яъни факат икки кийматга
0 ва эришиб эхтимоллар ишончлик эквивакенти деб шундай суммани белгилаймиз, у куйи тенгламадан аникланади.
шундай маблагдирким уни карор кабул этувчи р эхтимол ютик урнига олишга розидир.
Фойдалилик функцияси аниги карор кабул этувчини хатти-харакатини ютик хажми билан таваккалчиликдан юз угриш деймиз агар учун камаювчи булса.
Яна куйидаги белгиланишни киритамиз .
Бу белгилашда фойда келтириш функцияси U учун куйидаги уринлик.
Фойдалик келтириш функцияси U m- дан кичик ютик учун таваккалчиликдан маълум хажмидаги ютик билан юз угириш дейилади, агар s (x,w) Функцияси x нисбатан 0Умумий холда фойдалик функцияси U, таваккалчиликдан унинг натижаси хажмига кура бош тортиш дейилади агар S (x,w) усувчи функция булса.
Хажмига кура таваккалчиликни рад этувчи фойдалилик функцияси учун, куйидаги теорема уринли:
Агар U1(х)=U(a+bx) b>o x12 интервалда фойдалилик функцияси булса унда U (x)хам фойдалик функцияси булиб таваккалчиликни хажмига кура рад этиш булиб у a+bx12 интервалда булади ва тескариял.
Таваккалчиликни натижа хажмига кура рад этувчи фойдалик функциялар суммаси шарт эмас яна шу каби функция булиши икки куринишдаги таваккалчиликни рад этиш функциялари орасидаги мносабат куйидаги айният билан ифодаланади
Бир неча узгарувчили фойдалилик функциясида таваккалчиликни мустакиллиги.
Фараз этайлик фойдалилик функцияси бир неча узгарувчилардан куйидаги куринишда булсин.

Таваккалчиликни шартли рад этиш ва U(х)нинг хi узгарувчисидан боглик функциясини r1 ( x) билан белгилаб куйидагича аниклаймиз.



бунда
ўзгарувчига мувофик келадиган таваккалчилик узгарувчилардан боглик эмас дейилади, агар функция боглик булмаса, яъни доимий ёки нинг функцияси булса

Download 366,43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish