Узбекистон Республикаси Олий ва ¤рта махсус таълим Вазирлиги

Матн муҳаррирлари ҳақида умумий тушунчалар ва уларнинг асосий турлари.

Матн мухаррирлари нима ва улар қандай ишларни бажаришга имкон берадилар? Нега уларнинг бир қанча турлари мавжуд ва улар бир-биридан нимаси билан фарқ қилади? Замонавий матн мухаррирларидан қандай ишларни бажариш талаб қилиниши мумкин?

Матнларни тахрир қилиш бўйича умумий маълумотлар.

Ҳар бир компьютердан фойдаланувчида у ёки бу хужжатларни хат, мақола, хизмат хужжатлари, ҳисоботлар, реклама материалларини тайёрлаш эҳтиёжи туғилиши мумкин. Албатта бу хужжатларни компьютер ёрдамисиз ҳам тайёрлаш мумкин. Лекин хусусий компьютерлар пайдо бўлиши билан улар ёрдамида хужжатларни тайёрлаш соддалашди. Хужжатларни тайёрлаш учун компьютерни ишлатганда киритиш ёки тузатиш керак бўлган хужжат матни экранда ҳосил бўлади ва фойдаланувчи диалог режимида унга ўзгартишлар киритиши мумкин. Ҳамма ўзгартишлар компьютер экранида дарҳол кўринади ва кейин матнни қоғозга босиб чиқарганда фойдаланувчи киритган ўзгартишлар ҳисобга олинган холда чиройли кўринишли матн ҳосил бўлади. Фойдаланувчига бир қанча қулайликлар туғилади. Масалан, хужжатнинг тайёр бир қисмини бошқа жойга кўчириб ўтказиш, матннинг маълум бир қисмини ажратиб кўрсатиш учун турли шрифтлардан фойдаланиш, тайёр хужжатни кераклича нусхада босиб чиқариш ва хоказо.

Матнларни компьютерда тайёрлашнинг қулайлиги ва самарадорлиги хужжатларни қайта ишлашга мўлжалланган бир қанча программаларнинг яратилишига сабаб бўлади. Бундай программалар "матн мухаррири" деб аталади (Word Processors). Бу программаларнинг имконияти турлича, яъни содда тузилишли кичик хужжатларни тайёрлашга мўлжалланган программалардан тортиб, китоб ва журналларни тўлиқ нашрга тайёрлашга мўлжалланган программаларгача мавжуд. Хозирги пайтда уларнинг жуда кўп хиллари мавжуд бўлиб, турли-хил имкониятлар яратиб бера оладилар. Мисол сифатида Лексикон матн мухарририни ёки Word матн мухаррирининг хилма- хил лахжаларини келтиришимиз мумкин. Ундан ташқари математика, физика ва химия формулаларини ёзишга мўлжалланган ва улар билан боглиқ матнлар билан ишлашга мутахассислашган махсус мухаррирлар хам мавжуд булиб, улар хам фойдаланувчининг мехнатини анча енгиллаштиради.

2.